Οι Σταυροφόροι Ιππότες στην Άνω Μεσσηνία

Η γνώση για τη περίοδο της Φραγκοκρατίας (1204-1566 μ. Χ.) στο τόπο μας είναι σε σημαντικό βαθμό ελλιπής, για πολλούς δε η λέξη «Φραγκοκρατία» πιθανόν να φέρνει στη φαντασία τους οτιδήποτε άσχετο, ή μακρινό, στη πραγματικότητα της θρυλικής πλέον εποχής των σταυροφόρων ιπποτών στην Ελλάδα. Για τούτο το λόγο αποφασίσαμε να γράψουμε δύο σύντομα λόγια για το αντικείμενο αυτό παρουσιάζοντας στο ιστολόγιο αυτό .


Η σημαία των Καταλανών
που κυμάτιζε στο Σπανοχώρι
σ’ ένδειξη κυριαρχίας.
Ο πρώτος μάρτυρας της παρουσίας και της δράσης των σταυροφόρων ιπποτών στον τόπο μας, είναι η ονομασία του οικισμού Σπανοχώρι. Από το 1381, ένα μέρος από τα τάγματα των Καταλανών που διέμεναν στο Ναυαρίνο τη Πύλου, αποσύρθηκε στο εσωτερικό του νομού εγκαταστάθηκε και συγκρότησε μια μικρή κοινότητα με καθήκοντα ‘’φυλακίου’’ για τον έλεγχο της γύρο περιοχής. Το Ισπανοχώρι αυτό, έμεινε στη γλώσσα των Ελλήνων ως 'σπανοχώρι, μέχρι τις μέρες μας. Εξάλλου, Σπανοχώρι ονομαζόταν κατά τον μεσαίωνα και το παλαιόκαστρο της Πύλου, πριν καθιερωθεί η ονομασία Ναυαρίνο.




E. J. Brill's first encyclopaedia 1913-1936

Το 1418, Βυζαντινά στρατεύματα επιτέθηκαν, κατ'έκαψαν και λεηλάτησαν  το "Ισπανοχώρι", - όπως και άλλα μέρη στη Μεσσηνία που έλεγχαν οι Καταλανοί -.  Από τότε, παραμένει η ονομασία του χωριού - τώρα συνοικισμού - μάρτυρας ιστορίας μιας σκοτεινής εποχής.
Griechenland Geographisch, Geschichtlich Und Culturhistorisch
Το πέρασμα των Καταλανών σταυροφόρων από την περιοχή μας, σώζεται και μέσα από την παράδοση. Ενδεικτικά αναφέρουμε το Μεσσηνιακό δημοτικό τραγούδι «χίλια ‘κατό αρχοντόπουλα», που μας μιλάει για «ξήντα Σταυροφόρους», αλλά και το ότι για να περιγραφεί στα χωριά μας μια γυναίκα με ισχυρή προσωπικότητα, λέγετε ότι είναι ‘ ‘Καταλάνα’’. Ακόμα και η κοινή ονομασία "Λάκκοι" ή "Λακκοχώρια" με την οποία είναι γνωστά τα χωριά Μερόπη, Φίλια, Οιχαλία, Μάλτα, Λουτρό κτλ. Μέχρι σήμερα σχεδόν, καθιερώθηκε από του Φράγκους.

The Minnesota Messenia expedition: reconstructing a bronze age regional environment.

Έντονα είναι τα λεκτικά κατάλοιπα της κυριαρχίας των σταυροφόρων ιπποτών που χρησιμοποιούμε ως και σήμερα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η λέξη παρέα. Ετυμολογείται από την ισπανική λέξη pareja και σημαίνει δύο ανθρώπους που κάνουν μαζί κάτι. Ας μη ξεχνούμε ότι τα χρήματα, ακόμα τα ονομάζουμε φράγκα.


Το σημαντικότερο όμως γεγονός στον τόπο μας, κατά την φραγκοκρατία, συνέβη το 1264. Η βυζαντινή αυτοκρατορία είχε επανιδρυθεί και ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Παλαιολόγος ήταν αποφασισμένος να εκδιώξει τους Φράγκους από τον ελλαδικό χώρο. Ανάμεσα στους Φράγκους και τους Βυζαντινούς ξεκίνησε πόλεμος . Η πιο σφοδρή μάχη έγινε στη Τσακώνα, στη πλαγιά πάνω από το χωρίο Φίλια (Μακρυπλάγι)το 1264. Ο σεβοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (αδερφός του Μιχαήλ Η΄), είχε προσλάβει 1500 Τούρκους μισθοφόρους με αρχηγό τον Μελίκ , αλλά διαφώνησαν για τους μισθούς τους και εγκατέλειψαν το στρατόπεδο των Βυζαντινών. Πολύ σύντομα ήρθαν σε επαφή με τον Γουλιέλμο, αρχηγό των Φράγκων, και συμφώνησαν να πολεμήσουν με το μέρος του. Ο Γουλιέλμος ενισχυμένος τώρα πια, αποφάσισε να επιτεθεί. Οι Φράγκοι προχώρησαν μέχρι τη Τσακώνα πάνω από το Φίλια χωρισμένοι σε δύο σώματα, ένα εμπροσθοφυλακή και ένα οπισθοφυλακή, με τους Τούρκους του Μελίκ στη μέση. Εκεί τους επιτέθηκαν οι δυνάμεις των Βυζαντινών με αρχηγούς τους Αλέξιο Φιλή, Καβαλλαρίτση και Ιωάννη Μακρηνό. Δε γνωρίζουμε τους αριθμούς των αντιμαχόμενων αν και φαίνεται ότι ο στρατός των βυζαντινών ήταν αρκετά μεγαλύτερος από το στρατό των Φράγκων. Η μάχη ήταν σφοδρή. Οι Φράγκοι κατάφεραν να νικήσουν και μάλιστα έπιασαν αιχμαλώτους τους αρχηγούς των Βυζαντινών τους οποίους φυλάκισαν σε μια σπηλιά στο κάστρο της Ωριάς , (Γαρδικίου). Τότε η Ειρήνη (Ευλογία) Παλαιολογίνα, αδερφή του Μιχαήλ Η΄ και πεθερά του Αλέξιου Φιλή κατηγόρησε τον Μακρηνό ως υπαίτιο για την αιχμαλωσία του γαμπρού της αλλά και ως προδότη του αυτοκράτορα. Τον κατηγόρησε μάλιστα ότι είχε συνεννοηθεί με τους Λατίνους, προκειμένου να παντρευτεί τη Θεοδώρα, χήρα του Φράγκου βαρόνου Μαχιέ ντε Βελιγκούρ , και να κηρύξει ανεξάρτητη επικράτεια τη βυζαντινή Πελοπόννησο. Ο Μιχαήλ έχοντας υποψίες για τη νομιμοφροσύνη του παρακοιμωμένου, αντάλλαξε τον αιχμάλωτο στρατηγό με σημαντικούς Λατίνους που κρατούσε αιχμαλώτους. Μόλις ο Μακρηνός απελευθερώθηκε, με διαταγή του Μιχαήλ, τυφλώθηκε.
Η σπηλιά που φυλακίστηκαν οι Έλληνες αρχηγοί
 Ας σημειωθεί ότι το χωριό Φίλια οφείλει το όνομά του στον αρχηγό μας Αλέξιο Φιλή.

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Tο Meropitopik δημοσιεύει κάθε σχόλιο το οποίο είναι σχετικό με το θέμα στο οποίο αναφέρεται το άρθρο. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές και ο διαχειριστής διατηρεί το δικαίωμα να μην δημοσιεύει συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας φέρει την ευθύνη των όσων γράφει και το Meropitopik ουδεμία ευθύνη φέρει περί αυτών.

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΚΗΔΕΙΑΣ

Οι γλωσσικοί μας ιδιωματισμοί

Ο Μεσσηνιακός πόλεμος, ο Αριστομένης και η Σπάρτη