Τοπικά ήθη κι έθιμα

Κοινωνικά: Κατά την γέννηση των παιδιών οι συγγενείς και οι γείτονες πήγαιναν δώρα στα μωρά: ρόδια, κυδώνια, καρύδια, καλτσάκια, πάνες και τη μεγάλη τη «φασκιά» για το δέσιμο του παιδιού, κουβερτούλες κ.λ.π. Τότε γινόταν και το «ασήμωμα» του μωρού με «φράγκα», «δίφραγκα» και δεκάρες ακόμη. Η μάνα - λεχώνα δεν έρπεπε να βγεί 40 μέρες από το σπίτι της.

Κατά τη βάφτιση, όταν πηγαίναν το παιδί στην εκκλησία, το κρατούσε μόνο η γιαγιά και η μάνα δεν έμπαινε στην εκκλησία, παρά μόνο στο τέλος του μυστηρίου που πήγαινε να παραλάβει το παιδί «μυρωμένο και βαφτισμένο». Παραλάμβανε το παιδί γονατίζοντας και φιλώντας το χέρι της νουνάς (όχι πάντοτε). Μετά τη βάφτιση, όταν ο νουνός έλεγε ο όνομα του μωρού, τα παιδιά που παρακολουθούσαν το μυστήριο, έτρεχαν σπίτι για να πάρουν τα «‘συχαρίκια» της μάνας.Κι εκείνη τους έδινε δεκάρες, κουλούρια, «κοκόσιες», (καρύδια) γλυκίσματα κ.α. ενώ ο νουνός έβγαινε στην πόρτα της εκκλησίας και πετούσε χούφτες δεκάρες και εικοσάρες στα παιδιά, που κάνανε σωστό πόλεμο ποιο θα αρπάξει τις πιο πολλές. Υστερα, στους καλεσμένους μοιράζανε κουφέτα ή τους καρφίτσωναν σταυρουδάκια, τα μαρτυρικά. Μετά την εκκλησία πήγαιναν σπίτικαι γινόταν φαγοπότι και γλέντι.

Προ του γάμου στο σπίτι της νύφης άπλωναν όλα τα προικιά και πήγαιναν οι φιλενάδες της συγγένισσες και γειτόνισσες να τα θαυμάσουν. Τα προικιά φορτωμένα στα κάρα τα μετέφεραν στο σπίτι του γαμπρού ή το Σάββατο ή τη Κυριακή μπροστά στη γαμήλια πομπή. Απάνω κάτω στα κάρα ήταν απλωμένα τα πιο φανταχτερά για να φαίνονται. Στα αυτιά των αλόγων ήταν δεμένα μεταξωτά μαντίλια ή μεσινεσ. Οι συγγενείς και γενικά οι καλεσμένοι του γαμπρού και της νύφης πήγαιναν στο σπίτι με τα δώρα τους. Εκτός από εκείνα που χάρισαν χάλκωμα σίδερο πιατικά φόρεμα κλπ πήγαιναν σφαχτό και μια ωραία πίττα ή λαγάνα. Το σφαχτό θα ήταν ή ολόκληρο αρνί ή κατσίκι ή και ένα τεμάχιο μόνο. Την επόμενη Κυριακή του γάμου και την μεθεπόμενη γινόντουσαν τα πιστρόφια. Πήγαιναν τη νύφη στο σπίτι του πατέρα της όπου γινόταν και σχετικό γλεντάκι.

Κατά το θάνατο τα μοιρολόγια επί του νεκρού σταματούσαν με τη δύση του ήλιου. Και το πρωί άρχιζαν πάλι με την ανατολή ώσπου γίνονταν οι κηδεία. Όταν γίνονταν η εκφορά του νεκρού στην αυλόπορτα άδειαζαν ένα κανάτι νερό για να το ξαναγεμίσουν με φρέσκο. Κατά την εκφορά τα σπίτια απ όπου περνούσε η πομπή δεν έπρεπε να έχουν ανοιχτή την πόρτα ή παράθυρο. Και των μαγαζιών ακόμα έτρεχαν να κλείσουν τις πόρτες. Στην αυλόπορτα ή στην κύρια είσοδο του σπιτιού κρεμούσαν ένα μακρουλό μαύρο ύφασμα και επάνω κολλούσαν τα αρχικά γράμματα του ονόματος του νεκρού. Το μαύρο αυτό ύφασμα έμενε τουλάχιστο ένα χρόνο και έδειχνε ότι το σπίτι πενθούσε. Μετά την κηδεία στην έξοδο του νεκροταφείου πρόσφεραν τα κόλλυβα σιτάρι βρασμένο με μπόλικη ζάχαρη κανέλλα και κουφέτα. Ακόμη πρόσφεραν ψωμί τυρί και κρασί. Αυτό γίνονταν και στο σπίτι οπότε ήταν πιο περιποιημένο και χορταστικό. Τρία βράδια συνέχεια πήγαιναν οι συγγενείς στο σπίτι του νεκρού για της παρηγοριές. Έπαιρναν τα φαγητά τους τα ψωμιά τους και το κρασί τους και πήγαιναν να κάνουν συντροφιά στους λυπημένος και να τους παρηγορήσουν.

Αγροτικά: Αγιασμός κτημάτων και ζώων κατά τα Θεοφάνεια.

Του Αγ. Τρύφωνα δε μπαίνανε στα κτήματα γιατί διαφορετικά θα προσέβαλε τα φυτά το σκουλήκι. Την τσικνο Πέμπτη δεν κλαδευαν τα αμπέλια. Του σταυρού έκοβαν τα πρώτα σταφύλια και του Αγ. Δημητρίου άνοιγαν τα βαρέλια. Της Αναλήψεως κουρευαν τα πρόβατα και γίνονταν σχετικό γλεντοκοπι.

Εορταστικά: Τη παραμονή της πρωτοχρονιάς πήγαιναν σε χαλικούρες ποταμών και μάζευαν χαλίκια που τα τοποθετούσαν στα κρεβάτια τους για το καλό της υγείας τους. Αξημέρωτα ακόμη της πρωτοχρονιάς πήγαιναν στα ποταμάκια και έφερναν καθαρό τρεχούμενο το αμίλητο νερό.

Κατά τη πρωτοχρονιά έδιναν μεγάλη σημασία για το καλό του χρόνου και στο ποδαρικό. Θέλανε να είναι γουρλής εκείνος που θα πατούσε πρώτος το κατώφλι τους. Πολλοί από τη παραμονή το βράδυ ειδοποιούσαν να έρθει το πρωί στο σπίτι ένα παιδί με ζωντανούς τους γονείς του για να τους κάνει ποδαρικό. Στη τσέπη του το παιδί είχε σπόρια σιτάρι ή κριθάρι και τα πέταγε μπροστά στο εικονοστάσι για να εξασφαλιστεί αφθονία καρπών για το χρόνο.

Τη παραμονή το βράδυ κρεμούσαν στο κατώφλι του σπιτιού ένα ρόδι για να είναι το σπίτι γεμάτο αγαθά όπως το ρόδι είναι γεμάτο σπόρια. Ακόμη κρεμούσαν μια πλεξούδα κρεμμύδια για να εξασφαλιστεί η υγεία και η δύναμη των νοικοκυραίων. Την παραμονή πάλι ζύμωναν τη βασιλόπιτα με το φλουρί. Όσοι δεν είχαν χρυσό φλουρί έβαζαν ένα απλό κέρμα ή ένα σκέτο φύλλο κάποιου δέντρου ή ένα μικρό καρύδι. Επίσης η νοικοκυρά έκοβε με ένα μικρό τσεκούρι στο κατώφλι της πόρτας το κεφάλι του πιο καλοθρεμμένου κόκορα του σπιτιού. Η νοικοκυρά παρατηρούσε το αίμα του και καταλάβαινε πως θα πάει η χρονιά. Πριν πήξει το αίμα του κόκορα έφτιαχνε σταυρό στο μέτωπο των παιδιών και στο κατώφλι της πόρτας.