Το θέμα του Έρωτα της Τιμής και της Απιστίας στην Άνω Μεσσηνία


Η άποψη που προπολεμικά υπήρχε στη Περιοχή μας – και όχι μόνο- για τον έρωτα, ήταν ότι ο έρωτας, δεν μπορεί, παρά να έχει έναν και μόνο άνθρωπο ως αντίκρισμα. Πίστευαν ότι «το άλλο μας μισό» στη ζωή, το κατέχει ένας και μοναδικός άνθρωπος κι απέρριπταν ως ανυπόστατα τυχόν καινούρια « άλλα μας μισά». Έτσι, το να ερωτευόταν κάποιος ή κάποια για δεύτερη φορά συνιστούσε μεγάλη ηθική παρέκκλιση, χωρίς λόγια κι ελαφρυντικά.

Σύμφωνα με την παράδοση, τη δημοτική ποίηση και τα τραγούδια τους, οι άνθρωποι ερωτεύονταν, λάτρευαν τον ενθουσιασμό της αναζήτησης του άλλου, το πάθος και τη μαγεία, και μισούσαν την ανασφάλεια, την αβεβαιότητα και την απομυθοποίηση. Ερωτεύονταν για να ζήσουν την αμοιβαιότητα, για να πραγματοποιήσουν το όνειρο τους, για να βιώσουν την αγωνία και το απρόβλεπτο, για να κάνουν τη ζωή τους όμορφα πολύπλοκη. Ήξερε κανείς πως είναι ερωτευμένος, όταν δύο πράγματα τον συνέτριβαν. Η παρουσία του (της) και η απουσία του (της).

Όμως τα πράγματα δεν κυλούσαν πάντα ευνοϊκά για τους ερωτευμένους νέους και νέες. 
Το σεντόνι έχει πάνω του νωπά τα ίχνη από την τιμή της νύφης.
Η μάνα του γαμπρού, περήφανη για το γεγονός, χορεύει και επιδεικνύει το τρόπαιο.

Οι περισσότεροι γάμοι γίνονταν με το στανιό. Πολλοί έρωτες έμειναν ανικανοποίητοι και πολλά όνειρα έμειναν όνειρα. Άλλοτε ο μονολιθισμός των γονέων που αποφάσιζαν στυγνά το γάμο των παιδιών τους ερήμην τους, άλλοτε η αθέτηση της υπόσχεσης από τον αγαπημένο προς την κοπέλα που τον εμπιστεύτηκε και του "δόθηκε", εξέθρεψαν διάφορες προλήψεις γύρω από τον έρωτα και τον γάμο. Μία από αυτές ήταν, σύμφωνα με τη μαρτυρία της Καλαμπόκη Σταυρούλας (1919), στην κοινότητα Βελανιδιά - εγκαταλειμμένη από κατοίκους πια- , όταν ανήμερα της γιορτής του Αη Γιάννη στις 24 Ιουνίου γινόταν το εξής: Οι κοπέλες του χωριού έπαιρναν ένα κόκκινο πανί και ένα καθρέφτη και πήγαιναν στο πηγάδι στις 12 το μεσημέρι Εκεί, έβαζαν στο κεφάλι τους το πανί και βαρούσανε με τον καθρέφτη μέσα στο πηγάδι να κάνει αντιλιάδα κι έλεγαν: "όποιος είναι της τύχης μας να τον δούμε".

Οι ερωτικές απογοητεύσεις και η πίστη ότι, στη ζωή ανήκουμε σε ένα και μόνο πρόσωπο, σ' αυτό που του πρωτοδοθήκαμε στο όνειρο της πρώτης και παντοτινής αγάπης, είχε οδηγήσει αρκετές γυναίκες στο να μη παντρευτούν ποτέ. Στη μεταπολεμική Μερόπη, είχαμε και περίπτωση που άτομο οδηγήθηκε στο μοναχισμό, μένοντας πιστό στις παραπάνω αξίες.
Σπάνια μια γυναίκα αποτολμούσε να παντρευτεί αν ήταν ήδη διακορευμένη. Το έθιμο του να απλώνεται στη βεράντα το λευκό νυφικό σεντόνι με το αίμα της αγνότητας της, αποτελούσε δικλίδα ασφαλείας για το ότι η νύφη δεν ήταν "μαγαρισμένη" και αναχαιτιστικός παράγοντας στο να προβεί σε γάμο μια μη παρθένα.

Η Άνω Μεσσηνία είχε αυστηρά και συντηρητικά ήθη. Η τιμή της γυναίκας έστεκε πολύ ψηλά. Αν η ζωή είναι το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου, η παρθενία εμφανίζεται ως το πολυτιμότερο αγαθό της γυναίκας. Το κουτσομπολιό οργίαζε και στα ερωτικά θέματα δύσκολα μπορούσε κανείς να κινηθεί. Γι' αυτό οι νέοι, ιδιαίτερα τα κορίτσια, φυλάγονταν πολύ, δεν έπαυαν όμως να βρίσκουν τεχνάσματα για να ξεγελούν τούς δικούς τους και να συναντιούνται με τον αγαπημένο τους. Χαρακτηριστικό είναι ένα ανέκδοτο της περιοχής του προ περασμένου αιώνα, που διηγείται την εφευρετικότητα κάποιας κοπέλας προκειμένου να συναντήσει κρυφά τον αγαπημένο της. Πήγε από νωρίς, λέει, κι έλυσε το γαϊδούρι στο χωράφι και το άφησε να φύγει. Το βράδυ η μάνα της καθώς δε το βρήκε, της είπε μαλλώνοντάς τη: "Να τσακιστείς να πας να το βρεις και να το φέρεις εσύ." Αυτό περίμενε η κοπέλα και έφυγε γρήγορα να συναντήσει τον καλό της. Σε λίγο όμως γύρισε ο γάιδαρος μόνος του στο σπίτι "Έλα! το βρήκα!" της φώναξε η μάνα, και η μικρή, μέσα από την αγκαλιά του φίλου της απάντησε: "δεν έρχομαι! μου 'πες να το φέρω η ίδια!"

Λόγια κι ελαφρυντικά δεν υπήρχαν για εκείνη που, όπως έλεγαν «παραστράτισε» ερωτικώς. Τα κορίτσια πρόσεχαν και φυλάγονταν αυστηρά. Εκτός από τις εργασίες στα χωράφια, μόνο σε μεγάλες γιορτές ή σε ευκαιρίες από τα γεγονότα της ζωής επιτρεπόταν η έξοδος αυτών από το σπίτι και η συναναστροφή τους με νέους. «Το κορίτσι και το σπασμένο πόδι δεν βγαίνουν από το σπίτι» λέει μια πολύ χαρακτηριστική της νοοτροπίας παροιμία. Από τον φόβο τυχόν παραστρατήματος της κόρης, του μουτζουρώματος όπως έλεγαν, η γονείς επεδίωκαν να παντρεύουν τα κορίτσια τους πολύ μικρά (από 14 έως 18 χρόνων) για να μπουν σε αντρός πλάτη κατά την έκφρασή τους, για να μη τους κάνουν καμία ντροπή.
Κορίτσι πέρα των 25 χρόνων θεωρούνταν αποτυχημένο και γεροντοκόρη. Έκδηλη είναι η παροιμία «η κόρη, στα 15 είναι μάλαμα στα 20 διαμάντι, στα 25 γίνεται μπακίρι και σκουριάζει». Από τα σοβαρότερα προβλήματα της οικογένειας ήταν η σύντομη και καλή αποκατάσταση των κοριτσιών. Και τούτο γιατί ο απομονωτισμός και η έλλειψη επικοινωνίας με άλλα μέρη, δημιουργούσαν πρόβλημα εξεύρεσης γαμπρού και φόβο παραστρατήματος και ντροπιάσματος του κοριτσιού.

Τιμή - απιστία: Ιδιαιτέρως ευαίσθητοι και εύθικτοι, ήταν οι πρόγονοί μας στο λεπτό θέμα της τιμής και της απιστίας. Εδώ δεν χωρούσαν συμβιβασμοί, συγχώρεση και μέση λύση. Όνειδος και ανάθεμα αποτελούσε η παραστρατημένη κόρη ή σύζυγος για την οικογένεια, το σόι και το χωριό. Επέσυρε το μένος και την οργή των οικείων και την περιφρόνηση και διαπόμπευση των συντοπιτών. Την έλεγαν «ξετσιπωμένη, κουδουνιασμένη, μουτζουρωμένη, ντροπιασμένη». Και όταν έβριζαν στο χωριό καμιά τέτοια, της έλεγαν: «μωρή μάζεψε τα κουδούνια σου που κρέμονται» «κοίτα τη μουντζούρα σου» «που είναι τα μάτια σου τα βγαλμένα;» Μια τέτοια παρέμενε ασυγχώρητη και η μόνη λύση που είχε ήταν να τα μαζέψει και να φύγει άμεσα από το χωριό και να εγκατασταθεί σε άλλο μακρινό μέρος.

Ενδεικτικό απόσπασμα από τη δημοτική μας ποίηση:

Η ατιμασμένη
«Μικρός Γιώργος παντρεύεται μικρή γυναίκα παίρνει
πρώτη βραδιά την κοίμισε την βρήκε φιλημένη.
-Γιώργαινα ποιος σε φίλησε και είσαι φιλημένη;
-Εσύ ‘λεγες ρε Γιώργη μου πως δε θα το ρωτήσεις
Και τώρα που με ρώτησες θα σου το μαρτυρήσω: …»




Πόσο άραγε έχουν αλλάξει τα ήθη από τότε;

Σχόλια

  1. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. sumfwnw apoluta oti ginontan autes oi e3eftelistikes kata thn apopsh m pra3eis giati kata th gnwmh mou den eina tipota allo apo ena e3eftelismo.Mporei etsi na edeixnan oti den htan atimasmenh h kopela alla to na vgazoon to nufiko sentoni ths sto mpalkoni h na to kratane k na to sernoun mprosta apo to xoro einai kati to opoio egw to 8ewrw apoluta geloio!uparxoun ena swro alloi tropoi gia na dei3oun thn xara tous oti h korh tous den einai atimasmenh alla autos o tropos den einai o idanikos.etsi kioas fernan thn kopela se polu duskolh 8esh giati kai na gnwrize kapoion pou na ton 8ewrouse to allo ths miso den 8a mporouse na tou dw8ei opws kanoume eimeis oi gunaikes shmera dioti 8a fovotan thn antidrash tou xwriou kai perissotero thn antisrash twn dikwn ths apenantiths.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Σχόλια, με χυδαίο λεξιλόγιο δεν αναρτούνται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Tο Meropitopik δημοσιεύει κάθε σχόλιο το οποίο είναι σχετικό με το θέμα στο οποίο αναφέρεται το άρθρο. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές και ο διαχειριστής διατηρεί το δικαίωμα να μην δημοσιεύει συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας φέρει την ευθύνη των όσων γράφει και το Meropitopik ουδεμία ευθύνη φέρει περί αυτών.

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΚΗΔΕΙΑΣ

Οι γλωσσικοί μας ιδιωματισμοί

Ο Μεσσηνιακός πόλεμος, ο Αριστομένης και η Σπάρτη