ΣΟΛΑΚΙ: ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ, ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Θα ήθελα με το παρόν κείμενο να έρθω αρωγός στην προσπάθεια του «βράχου που μιλούσε» για την ανάδειξη της ιστορίας του τόπου μας. Ελπίζω να συγχωρήσετε τον τοπικισμό μου, καθότι τα πιο κάτω επικεντρώνονται κυρίως στην ιστορία του χωριού μου Σολάκι. Ελπίζω όμως και πάλι αυτό το μήνυμα να γίνει το έναυσμα για την ανάδειξη και άλλων ιστορικών, λαογραφικών γεγονότων ή παραδόσεων που θα αφορούν τα χωριά της περιοχής μας και … γιατί όχι… κάποτε ίσως να συγκεντρωθούν σε κάποια έκδοση..

Αντιγράφω, μερικά αποσπάσματα, από την περιοδική έκδοση του εξωραϊστικού συλλόγου απανταχού Σολακαίων «Ο Αγ. Δημήτριος» τεύχος 5, Οκτώβριος 1988 που είχε σαν κεντρικό θέμα την ιστορία του Σολακίου και της περιοχής του:

«…..Ανοίγοντας τον 3ο τόμο της Εκδοτικής Αθηνών «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ» και στο κεφάλαιο για τους μύθους της Μεσσηνίας (σελ. 204) διαβάζουμε κατά την κάθοδο των Δωριέων (1100 π.Χ.), των Ηρακλειδών – των απογόνων του Ηρακλή όπως ήθελαν να λέγονται – η Πελοπόννησος διαιρείται σε τρεις κλήρους, τη Μεσσηνία, τη Λακωνία και Αργολίδα. Οι τρεις αυτές περιοχές μοιράσθηκαν ανάμεσα στους Τήμενο, Κρεσφόντη και Αριστόδημο, από τους οποίους ο τελευταίος πήρε τη Λακωνία, ο Τήμενος το Άργος και ο Κρεσφόντης τη Μεσσηνία. Η νέα δυναστεία εγκατέστησε την έδρα της στη Στενύκλαρο και αναγνωρίσθηκε χωρίς δυσκολία από τους παλαιότερους κατοίκους του τόπου, ίσως γιατί εκείνοι θεωρούσαν πάντα τους Νηλείδες (τη γενιά του Νέστορα του βασιλιά της Πύλου) ξένους. Ο Κρεσφόντης με τη σειρά του, όπως και ο γιός του Αίπυτος, περιποιήθηκαν τους παλαιούς Μεσσήνιους.
Από την ίδια πηγή (τόμος 2, σελ.97) μαθαίνουμε ότι ο Αίπυτος ήταν γιος του Κρεσφόντη και της Μερόπης. Ύστερα από την εξέγερση των Μεσσηνίων εναντίον του βασιλιά τους ήταν ο μόνος που σώθηκε από τη βασιλική οικογένεια. Αργότερα με τη βοήθεια του παππού του Κύψελου ξαναπήρε το θρόνο.
Ο Παυσανίας (ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ, ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΑ, σελ. 47) μας γνωρίζει ότι τον Κρεσφόντη τον σκότωσαν οι πλούσιοι της περιοχής γιατί η κυβέρνησή του ευνοούσε το δήμο. Όταν ο Αίπυτος έγινε βασιλιάς αργότερα, τιμώρησε τους φονείς του πατέρα του και τους συνενόχους τους. Κατόπιν πήρε με το μέρος του, με περιποιήσεις, τους επίσημους Μεσσηνίους και με δωρέες τους ανθρώπους του δήμου και κατόρθωσε τόσο πολύ να τιμηθεί, ώστε και οι απόγονοί του να ονομασθούν Αιπυτίδες.
Κατά το έτος 1945-1946 βρέθηκε στο Σολάκι ένα νεογέννητο από μάνα Φιλέησα (από το χωριό Φίλια) και αγνώστου πατέρα. Το παιδί αυτό το πήραν ο τότε πρόεδρος του χωριού Σταμάτης Χρυσικός (ο παππούς του γράφοντος) και ο δάσκαλος Χρήστος Πανουργιάς και του έδωσαν το όνομα Ελευθέριος Αίπυτος, για να μπορούν να το βρίσκουν οι κάτοικοι αργότερα όταν το παιδί μεγάλωνε. Δυστυχώς το παιδί πέθανε σε ηλικία ενός έτους.
Σχετικά τώρα με την ονομασία Στενύκλαρος, στον Α΄ τόμο της ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ του Παπαρηγόπουλου (σελ.172) διαβάζουμε ότι έτσι λεγόταν η περιοχή της Μεσσηνίας μεταξύ του Λυκαίου όρους και της Ιθώμης, όπως επίσης λεγόταν Στενυκληρικόν Πεδίον.
Πιο συγκεκριμένα η Στενύκλαρος ήταν αρχαία Μεσσηνιακή πόλη, μία από τις πέντε που είχε διαιρέσει ο Δωριέας βασιλιάς Κρεσφόντης τη Μεσσηνία (οι άλλες τέσσερις ήταν η Υάμεια, Πύλος, Ρίο, Μεσόλα). Βρισκόταν στο μέσο της ομώνυμης εύφορης πεδιάδας (σημερινή πεδιάδα του Μελιγαλά). ….. Ίσως το όνομα Στενύκλαρος να προέρχεται από τη στενότητα των κλήρων οι οποίοι αναγκαστικά ήταν μικροί, αφού οι Δωριείς ήταν αρκετοί ενώ η πεδιάδα μικρή. Ποια ακριβώς τα λείψανα των αρχαίων συνοικισμών που ανήκουν μεταξύ Τσουκαλαίικων, Σκάλας, Ιθώμης και Βασιλικού ανήκουν στη Στενύκλαρο ή θεωρούνταν στους ιστορικούς χρόνους ως λείψανά της δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί σήμερα…..
Η ομώνυμη πεδιάδα, που βρίσκεται στο βόρειο μέρος της μεγάλης Μεσσηνιακής πεδιάδας, υπήρξε θέατρο σκληρών πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ Μεσσηνίων και Σπαρτιατών και στους τρεις μεσσηνιακούς πολέμους….
….Σύμφωνα με την παράδοση στο χωριό μας έγινε και ένα από τα γεγονότα που σαν αφορμές οδήγησαν στο Μεσσηνιακό πόλεμο. Από το χωριό μας (Σολάκι) περνούσε ένας δρόμος, με πέτρες φτιαγμένος, που οδηγούσε προς τη Σπάρτη , και που βρίσκεται κατά μήκος από κάτω από τον τωρινό που διασχίζει το χωριό από το νεκροταφείο, την εκκλησία και τη θέση Βάγια. Εκεί, στη θέση Βάγια, νεαροί Σπαρτιάτες, που πήγαιναν προς το Μαυρομάτι πείραξαν τις γυναίκες τους χωριού. Αυτούς στο γυρισμό τους ξυλοκόπησαν οι άντρες του χωριού.
Επίσης στη θέση «Βάγια» υπήρχε ένα παλιό γεφυράκι με καμάρα, το οποίο δυστυχώς το γκρέμισαν για να το φτιάξουν με τσιμέντο.
Στη θέση «Γύριζα» (δίπλα στο νεκροταφείο) κατά την περίοδο της κατοχής ένας Παπανικολάου σκάβοντας για να ανοίξει ένα πηγάδι βρήκε ένα άλλο πιο παλιό στου οποίου τον πυθμένα βρήκε πήλινα αγγεία, μαχαίρια, τσεκούρια τα οποία όμως δυστυχώς έσπασαν τότε τα παιδιά.
Ίχνη από τη ρωμαϊκή εποχή έχουν βρεθεί επίσης και στην περιοχή του χωριού. Κατά το 1960, που γινόταν η διάνοιξη του δρόμου προς την εθνική οδό Καλαμάτας, ένα γκρέηντερ ξέθαψε δύο τάφους. Σ’ αυτούς βρέθηκε ένας ολόκληρος σκελετός για τον οποίο αρχαιολόγοι που ήρθαν, αποφάνθηκαν ότι ανήκει στη Ρωμαϊκή εποχή τον οποίο και πήραν, χωρίς όμως άλλες έρευνες.
….Στη θέση «Καρατζά» επίσης έχουν βρεθεί θεμέλια, τα οποία σύμφωνα με την παράδοση του χωριού μας, ανήκουν σε Ενετική εκκλησία, από την εποχή των σταυροφόρων. Τα θεμέλια αυτά βρίσκονται κάτω και δίπλα από ένα εκκλησάκι τα «Εισόδια της Θεοτόκου» ή όπως είναι πιο γνωστό «του Αλέξανδρου η εκκλησούλα». Πίσω από τον τρουλίσκο του ιερού συνεχίζονται επίσης και στο κτήμα μετά το χωματόδρομο περίπου 20 μέτρα.
Κοντά στο νεκροταφείο, στη θέση «Λίμνα», πολύ παλιά από εκεί βγάζανε, σύμφωνα με την παράδοση του χωριού, χώμα για κεραμίδια. Το χωράφι αυτό είχε σκαφτεί αρκετά, είχε μαζέψει νερό και ήταν σα λίμνη (από κει και η ονομασία Λίμνα) και εκεί τα παιδιά του χωριού, αγόρια και κορίτσια, έκαναν μπάνιο μαζί, περίπου πριν 120 χρόνια….»


Βιβλιογραφία που είχε χρησιμοποιηθεί:
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, Εκδοτική Αθηνών, 1987,
ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, Παπαρηγόπουλος, 1952
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ «KOSMOS» ΚΟΝΤΕΟΥ, 1978
ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ «ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ-ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΑ», Εκδοτική Αθηνών, 1979
ΝΕΟΤΕΡΟ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ «ΗΛΙΟΥ», 1950
Η ΜΕΣΣΗΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821, Συλλόγου διδασκαλ. Μεσσηνίας, 1971.


ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΣ
ΤΡΙΠΟΛΗ