ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ ΤΗΣ ΑΝΔΑΝΙΑΣ

Της Σύλβιας Βαρνάβα
καθηγήτριας κλασικής φιλολογίας

Σχετικά με τους ιερείς:
Ο γραμματέας των συνέδρων, όσους γίνουν ιερείς να τους ορκίσει αμέσως. Αν κάποιος αρρωστήσει , ή αν τυχόν οι ναοί καούν να κάνουν σπονδή με αίμα και κρασί σύμφωνα με τον καθιερωμένο όρκο.
« Ορκίζομαι στους θεούς, όσοι εκτελούν τα μυστήρια, να το κάνουν με φροντίδα, για να πραγματοποιούνται τα σχετικά με την τελετή με ευσέβεια και αίσθημα δικαίου και ούτε ο ίδιος τίποτα ασεβές και άδικο να κάνει, ώστε να καταστρέψει τα μυστήρια ούτε σ’ άλλον να το επιτρέψει αλλά ν’ ακολουθεί πιστά τα καθιερωμένα και να ορκίζει τις ιέρειες και τον ιερέα σύμφωνα με το ψήφισμα. Αν κάποιος δεν θέλει να ορκιστεί να πληρώνει πρόστιμο 1.000 δρχ. και άλλος στη θέση του να κληρώνεται από τις ίδιες φυλές.
Τις ιέρειες να ορκίζει ο ιερέας και οι ιερείς μέσα στο ιερό του καρνείου, πριν από τις ημέρες των μυστηρίων τον ίδιο όρκο να ορκίζονται « Να συμβιώνω με τους συντρόφους με ιερό και δίκαιο τρόπο. Αν κάποιοι ιερείς δεν θέλουν να ορκιστούν να χρεώνονται 1000 δρχ. και να μην τους επιτρέπεται να τελούν τις θυσίες, μήτε να μετέχουν στα μυστήρια. Εκείνοι που ορκίζονται, εκείνοι να τελούν τις θυσίες. Όσοι λοιπόν έχουν γίνει ιερείς και ιέρειες το πεντηκοστό πέμπτο έτος να ορκιστούν στον ίδιο αυτό όρκο τον 11ο μήνα πριν τα μυστήρια.
Σχετικά με την κληροδότηση : Αυτά που είναι στις σειρές και στα βιβλία, όσα παρέδωσε , όποιος τα θυμόταν, να τα παραδώσουν οι ιερείς στους αντικαταστάτες, να παραδώσουν και τα υπόλοιπα, όσα τυχόν δημιουργηθούν χάρη των μυστηρίων.
Σχετικά με τα στεφάνια: οι ιερείς θα φορούν στεφάνια, ενώ οι ιέρειες λευκό μαντήλι στο κεφάλι, οι πρώτοι μύστες των τελετουργιών να φορούν τιάρες. Όταν λοιπόν, οι ιερείς δώσουν εντολή, να παραμερίσουν τις τιάρες και να στεφανωθούν οι πάντες με δάφνες.
Σχετικά με το ντύσιμο : όσοι τελούν τα μυστήρια να είναι ξυπόλυτοι και ο μανδύας τους να είναι λευκός, οι γυναίκες να μην είναι επίσημα ντυμένες, μήτε τα σημάδια των φορεμάτων τους να είναι φαρδύτερα του ημιδακτυλίου, οι ιδιώτες να φορούν λευκό χιτώνα και μανδύες όχι μεγαλύτερης αξίας των 100 δρχ. Τα παιδιά σινδώνη αιγυπτιακή, ρούχο όχι μεγαλύτερης αξίας της μίας μνας. Οι δούλες να φορούν ένδυμα και μανδύα όχι μεγαλύτερης αξίας των πενήντα δραχμών. Από τις γυναίκες οι ιέρειες να φορούν ένδυμα αξίας όχι μεγαλύτερης των δύο μνων. Οι κόρες ένδυμα όχι μεγαλύτερης αξίας των 100 δρχ. Στις πομπές οι ιέρειες να φορούν σανδάλια και μάλλινο ένδυμα με σημάδια όχι πλατύτερα του ημιδακτυλίου, οι κόρες αιγυπτιακό ένδυμα και ρούχο όχι διαφανές, να μην έχουν πάνω τους χρυσό ούτε κοκκινάδι, μήτε στόλισμα, μήτε τα μαλλιά πλεγμένα, μήτε υποδήματα, αφιερώματα μάλλινα ή δερμάτινα. Όσες πρέπει να αφιερωθούν στους θεούς να είναι ντυμένες όπως οι ιερείς διατάξουν. Αν κάποιος έχει άλλο ντύσιμο από το συμφωνημένο ή διαπράξει κάτι από όσα απαγορεύονται να μην του επιτρέπει ο γυναικονόμος την είσοδο και να του αφαιρεί την εξουσία που έχει.

Όρκος γυναικονόμου: « οι ιερείς όταν ορκιστούν οι ίδιοι, να ορκίζουν και τον γυναικονόμο στα ίδια ιερά επειδή θα έχει την φροντίδα του ρουχισμού και των υπόλοιπων όσων έχουν διαταχθεί σύμφωνα με το ψήφισμα».

Πομπές: Στις πομπές προπορεύεται ο μνασίστρατος έπειτα ακολουθεί ο ιερέας των ιερών των θεών, όπου τελούνται τα μυστήρια, μετά οι ιέρειες, έπειτα οι κριτές των αγώνων, οι ιεροθύτες και οι μουσικοί. Μετά από αυτούς ακολουθούν οι παρθένες ιέρειες, όπως τυχόν έχουν κληρωθεί οδηγώντας τα άρματα που θα έχουν τα κιβώτια με τα ιερά μυστικά, έπειτα οι υπεύθυνες των δείπνων των αφιερωμένων στους θεούς. Έπειτα οι ιέρειες η μία πίσω στην άλλη όπως κληρώθηκαν, μετά οι ιερείς και οι δέκα στη σειρά. Ο γυναικονόμος κληρώνει τις ιέρειες και τις παρθένους και έχει την φροντίδα για το πώς θα πορευτούν στην πομπή όπως έχουν κληρωθεί. Οδηγεί τις πομπές και τα αφιερώματα. Και αφιερώνουν αρχικά οι σύζυγοι και μετά τα παιδιά, κριάρι στους μεγάλους θεούς, νεαρή αγελάδα στον καρνείο Απόλλωνα και αγριόχοιρο.
Οι ιερείς να μην επιτρέπουν σε κανέναν να έχει σκηνή σε απόσταση 30 τετραγωνικών ποδιών, ούτε παραπετάσματα, ούτε κατασκηνώσεις, ούτε στον τόπο όπου οι ιερείς έχουν περιβάλλει με στεφάνια να επιτρέπεται σκηνή που να μην ανήκει σε ιερέα. Επιπλέον κανείς αμύητος να μην επιτρέπεται να εισβάλλει στον τόπο που είναι στεφανωμένος ολόγυρα. Ν’ αναγραφεί πως πρέπει να καθαρίζουν καθώς και όσα δεν πρέπει να παίρνουν μαζί τους. Όσα δεν πρέπει να έχουν μέσα στις σκηνές. Κανείς δεν πρέπει να έχει κρεβάτια μέσα στις σκηνές, μήτε κοσμήματα αξίας άνω των 300 δρχ. ειδάλλως να μην τους τα επιτρέπουν οι ιερείς και όσα είναι παραπάνω ν’ ανήκουν στους θεούς.
Όταν τελούνται οι θυσίες και τα μυστήρια όλοι να σιωπούν και ν’ ακούν όσα λέγονται. Όποιος δεν υπακούει ή φέρεται απρεπώς οι ιερείς να τον μαστιγώνουν και να τον διώχνουν από τα μυστήρια.

Ραβδοφόροι: Έξω από τα ιερά να βρίσκονται 20 ραβδοφόροι και να επιβάλλουν την πειθαρχία σ’ αυτούς που τελούν τα μυστήρια και να έχουν τη φροντίδα τους , ώστε να γίνονται τα πάντα με σωστό και τακτικό τρόπο όπως έχει καθιερωθεί. Όσοι δεν υπακούν ή φέρονται άσχημα να μαστιγώνονται, αν κάποιος από τους ραβδοφόρους δεν ακολουθεί τις διαταγές ή διαπράττει άλλου είδους αδικία με σκοπό την κατάλυση των μυστηρίων, να δικάζεται στα ιερά, αν καταδικαστεί να μην μετέχει στα μυστήρια.

Χρήματα : τα χρήματα που κερδίζονται από τα μυστήρια να τα χειρίζονται οι διορισμένοι και να εισφέρουν όλοι οι άρχοντες έχοντας τίμημα ο καθένας όχι λιγότερο από ένα τάλαντο. Η γερουσία να παραγράφει από τους διορισμένους το όφελος. Όταν τελειώσουν τα μυστήρια να ελέγχονται τα έσοδα και τα έξοδα και οι υπολογισμοί να δίνονται στον ταμία, αν βρεθεί πως κάποιος έχει αδικήσει, να χρεώνεται 1.000 δρχ. πρόστιμο. Οι υπεύθυνοι κατα το πεντηκοστό πέμπτο έτος να χειρίζονται τα έξοδα των μυστηρίων και όσα χρειάζονται να δαπανηθούν για τις κατασκευές στον καρνείο τόπο. Για τις χρηματικές δοσοληψίες υπεύθυνος κυρίως να είναι ο ταμίας σύμφωνα με όσα έχουν αποφασίσει οι σύνεδροι και οι άρχοντες. Όλα τα λεφτά να χρησιμοποιούνται για θέματα σχετικά με τα μυστήρια αν ξοδέψει κάποιος χρήματα για άλλο λόγο να καθίσταται υπόλογος. Όταν ολοκληρωθούν όσα χρειάζονται για τα μυστήρια τα υπόλοιπα χρήματα που τυχόν περισσεύουν να προστίθενται στα έσοδα της πόλης.

Παροχές από τις θυσίες: Πριν την έναρξη των μυστηρίων πρέπει να παρέχονται δύο αρνιά λευκά, κατά τον εξαγνισμό ένα υγιές κριάρι και όταν εξαγνίζεται το κοινό τρεις μικρούς χοίρους ,για τους πρώτους μυημένους 100 αρνιά, τις πομπές ν’ ακολουθούν οι σύζυγοι μαζί με τα παιδιά, στους μεγάλους θεούς να αφιερώνονται, μία αγελάδα δύο ετών, ένα κριάρι για τον καρνείο Απόλλωνα και ένας αγριόχοιρος. Ο υπεύθυνος των ιερών να λαμβάνει τα χρήματα και να ελέγχει τα αφιερώματα ώστε να είναι καθαρά και υγιή και να τα παρουσιάζει στους ιερείς δέκα ημέρες πριν τα μυστήρια.
Οι ιερείς αποφασίζουν ποιοι αυλητές και μουσικοί θα παίξουν στις θυσίες και τα μυστήρια.

Αδικήματα:
Εάν κάποιος τις ημέρες που πραγματοποιούνται οι θυσίες και τα μυστήρια είτε κλέψει, είτε προβεί σε κάποιο άλλο αδίκημα, να εκδιώχνεται από τους ιερούς τόπους. Ο ελεύθερος πολίτης, αν καταδικαστεί να πληρώνει διπλό πρόστιμο, ενώ ο δούλος να μαστιγώνεται και να καταβάλει διπλά όσα έκλεψε, για τα άλλα αδικήματα το πρόστιμο να είναι είκοσι δρχ. αν δεν πληρώσει αμέσως το πρόστιμο ο κύριος του, να τον παραδίδει τον δούλο σ’ αυτόν που αδικήθηκε, ώστε να τον εκδιώξει αλλιώς να είναι ένοχος για διπλό πρόστιμο.

Σχετικά με τους καυγάδες στην περιοχή των ιερών :
κανείς να μην χτυπά στους ιερούς τόπους αν κανείς το πράξει, ο δούλος να μαστιγώνεται από τους ιερείς, ο ελεύθερος πολίτης να εκδιώχνεται όσο κρίνουν οι ιερείς. Αυτός που χτυπήθηκε να τους οδηγεί στα ιερά και να λαμβάνει αποζημίωση. Τους εκδιωχθέντες δούλους κανείς να μην υποδέχεται, ούτε να τους δίνει τροφή ή εργασία. Όποιος είναι υπόδικος να δίνει στον κύριο του την διπλάσια αξία τους σώματός του και πρόστιμο 500 δρχ. Ο ιερέας ν’ αποφασίζει για τους δράστες και όσους καταδικάσει να τους παραδίδει στους κυρίους τους.

Σχετικά με τις πηγές:
Για τις πηγές που είναι καθορισμένες από τα έγγραφα ως αγνές καθώς και για τις πηγές των αγαλμάτων, την φροντίδα να έχει ο μνασίστρατος όσο ζει και να μετέχει μαζί με τους ιερείς στις θυσίες και στα μυστήρια. Επιπλέον τα δέρματα από τα αφιερώματα να τα παίρνει ο μνασίστρατος.

Χρήματα:
όσα χρήματα δίνουν αυτοί που κάνουν τις θυσίες να μπαίνουν σε θησαυροφυλάκιο από κει να παίρνει ο μνασίστρατος το ένα τρίτο. Τα δύο τρίτα και τα αφιερώματα ν’ ανήκουν στους θεούς. Οι ιερείς να έχουν την επιμέλεια τους. Από τα χρήματα να κατασκευάζονται αφιερώματα στους θεούς όπως αποφασίσουν οι σύνεδροι. Οι ιερείς που έχουν επιλεγεί το 505 έτος να έχουν την επιμέλεια κατασκευής με τον αρχιτέκτονα, δύο πέτρινων θησαυροφυλακίων και να τοποθετούν το ένα στο ναό των μεγάλων θεών και το άλλο κοντά στις πηγές, σε τόπο που αυτοί κρίνουν ασφαλή.
Τα κλειδιά για το ιερό που βρίσκεται κοντά στις πηγές να το κατέχει ο μνασίστρατος, τα υπόλοιπα κλειδιά να τα έχουν οι ιερείς και ο καθένας ν’ ανοίγει το ναό του κατά την διάρκεια των μυστηρίων και να αφαιρούν από το θησαυροφυλάκιό τους το καθιερωμένο ποσό και να το παραδίδουν στον μνασίστρατο.

Ιερός δείπνος:
οι ιερείς από τα αφιερώματα που οδηγούνται στις πομπές ν’ αφαιρούν από το καθένα όσα ανήκουν στους θεούς, τα υπόλοιπα κρέατα να χρησιμοποιούνται για το ιερό δείπνο που θα πραγματοποιείται μαζί με την ιέρεια και τις παρθένους και τον μνασίστρατο και την γυναίκα του και τους συγγενείς του καθώς και τους τεχνίτες και όσους συμμετείχαν στις χορηγίες. Οι ιερείς να επιδεικνύουν τον τόπο που θα πραγματοποιηθούν όλα αυτά.
Ο αγορανόμος να έχει τη φροντίδα ώστε να πωλούνται εμπορεύματα χωρίς δόλο και τίμια χρησιμοποιώντας μέτρα και σταθμά σύμφωνα με όσα ορίζουν οι δημόσιοι νόμοι. Όσοι δεν πωλούν σύμφωνα με τους νόμους, τους μεν δούλους να τους μαστιγώνουν, οι δε ελεύθεροι να πληρώνουν πρόστιμο 20 δρχ. και η απόφαση να ανήκει στους ιερείς.

Νερό:
ο αγορανόμος να έχει την επιμέλεια του νερού, ώστε κατά τον χρόνο της εορτής κανείς να μην καταστρέφει τον δρόμο ή τον αγωγό ή ότι άλλο κατασκευαστεί στο ιερό χάριν του νερού και όπως τυχόν χωριστεί να ρέει το νερό κανείς να μην εμποδίζει αυτούς που το χρησιμοποιούν. Ο αγορανόμος να έχει τη φροντίδα σχετικά με τα αλείμματα και τα λουτρά, ώστε όσοι θέλουν να περιποιούνται τους λουόμενους στο ιερό να μην παρέχουν σ’ αυτούς περισσότερους από δύο χαλκούς και νερό αγνό και αυτός που παρέχει στο αλειπτήριο ξύλα να τα παραδίδει ξερά και κατάλληλα για τους αλειφομένους κάθε μέρα ανά 4 ώρες όλη τη βδομάδα. Κανείς δούλος δεν επιτρέπεται να αλείφεται. Αν κάποιος από τους υπηρέτες των λουτρών και όσων παρέχουν τα ξύλα δεν ακολουθεί τους νόμους, ο μεν δούλος να μαστιγώνεται από τον αγορανόμο, ο δε ελεύθερος για κάθε αδίκημα να πληρώνει πρόστιμο 20 δρχ. και η απόφαση να ανήκει στους ιερείς.

Αναφορά συναντήσεων:
οι ιερείς όσα τυχόν αποφασίσουν στη γιορτή ή όσες καταδίκες πραγματοποιήσουν για κάποιους να τις αναφέρουν σε συνάντηση που θα γίνεται στο πρυτανείο. Ν’ αναγράφουν στο ιερό όσους τυχόν καταδικάσουν και για ποιο αδίκημα. Να παραδίδουν αντίγραφο του διατάγματος. Αντίγραφο επίσης να δίνεται στους ερμηνευτές των νόμων.
Στα μυστήρια να λειτουργούν μαζί με τους ιερείς, ο κήρυκας, οι αυλητές, ο μάντις και ο αρχιτέκτων. Από τους πολίτες να επιλέγονται δέκα για εργάτες όχι νεώτεροι από σαράντα ετών και όχι τον ίδιο χρόνο δύο φορές οι ίδιοι. Όσους κληρώσουν να τους ορκίζει ο γραμματέας των συνέδρων. Ο επικεφαλής να έχει την επιμέλεια όσων πρέπει να γίνουν κατά τη διάρκεια των μυστηρίων.

Έξω από τα ιερά να αναγράφονται οι καταλληλότεροι ραβδούχοι και οι μυσταγωγοί. Επίσης να αναγράφονται όσοι λειτουργούν μαζί με τον μνασίστρατο. Όσων τα ονόματα έχουν αναγραφεί πρέπει να πειθαρχούν και να υπακούν σε όσα αναφέρονται στα διατάγματα. Όσοι δεν υπακούν να καταδικάζονται σε 20 δρχ. πρόστιμο και να αναφέρονται στους πολέμαρχους. Οι ραβδοφόροι που δεν υπακούν, όσους καταδείξουν οι δέκα αιρετοί, να μαστιγώνονται. Οι επικεφαλής δέκα να αποφασίζουν για όλα τα παραπτώματα. Αν για κάτι χρειάζεται να γίνει συμβούλιο να συγκεντρώνουν οι δέκα όλους τους ιερείς και ότι αποφασίζει η πλειοψηφία αυτό και να γίνεται.

Οι δέκα θα πρέπει να φορούν κατά την διάρκεια των μυστηρίων κόκκινη ταινία.
Αν κάποια πράγματα σχετικά με τα μυστήρια και τις θυσίες δεν είναι γραμμένα στα διατάγματα, να αποφασίζουν για αυτά οι σύνεδροι, χωρίς όμως να αλλοιώνουν τίποτα από όσα είναι γραμμένα στα διατάγματα, ή να ανατρέπουν τα μυστήρια, ειδάλλως τα όσα έχουν γραφτεί θα είναι μάταια.

Το διάταγμα αιώνια να είναι κυρίαρχο.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΚΗΔΕΙΑΣ

Οι γλωσσικοί μας ιδιωματισμοί

Ο Μεσσηνιακός πόλεμος, ο Αριστομένης και η Σπάρτη