Meropitopik

Το ρόλο της συλλογικής μνήμης σε κοινωνίες που αντιμετωπίζουν ιστορικές προκλήσεις, εξετάζει η ακαδημαϊκός Σούζαν Άλκοκ. Η Μεσσηνία από τους αρχαϊκούς μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους στην έρευνά της. Το θέμα της συλλογικής μνήμης και ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάζονται οι λαοί το παρελθόν τους για να οραματιστούν το μέλλον τους, αποτελεί σίγουρα ένα δύσκολο όσο και συναρπαστικό θέμα. Η Σούζαν Άλκοκ, καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας και κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, επιχειρεί να το προσεγγίσει με τη μελέτη της «Αρχαιολογίες του ελληνικού παρελθόντος-τοπία, μνημεία και αναμνήσεις» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Τον καλαίσθητο τόμο έχει επιμεληθεί ο Τάσος Νικολόπουλος ενώ τη μετάφραση υπογράφει η Αντουανέττα Καλλέγια. Η κοινωνική μνήμη είναι μια δύναμη πολύ ισχυρή αλλά και πολύ φευγαλέα. Οι μνήμες επικαλύπτονται και ανταγωνίζονται η μία την άλλη, με τον καιρό μεταβάλλονται ή διαγράφονται – ο κόσμος ξεχνά. Τα προβλήματα διογκώνονται όταν μι

Το γεγονός του θανάτου αλλά και τα τελετουργικά έθιμα που τον συνοδεύουν, όταν χρησιμοποιούνται για να ερμηνεύσουν προβλήματα κοσμοθεωρητικού και βιοθεωρητικού χαρακτήρα, μπορεί να γίνει το μέσον για να ερευνηθεί η ιδεολογία ή να γίνει το τυπολογικό κριτήριο για τον προσδιορισμό ενός πολιτισμικού συστήματος. Ο θάνατος κατέχει εξέχουσα θέση στην γενικότερη νεοελληνική φαντασία και μάλιστα στην σημαντικότερη εκδήλωσή του: την σκέψη του δημοτικού ποιητή. Στο μοιρολόγι δεν υπάρχει θεωρία θανάτου και μέλλουσας ζωής, δεν υπάρχει μια μεταφυσική που να δικαιώνει το θάνατο και να υπόσχεται μια μετά θάνατον ζωή. Ο Ελληνικός λαός είναι πιστός σε μια παράδοση που ανάγεται στην Ομηρική ποίηση, όπου η εικόνα του κάτω κόσμου απηχεί την αρχαία Ελληνική μυθολογία για τον Άδη. Η εικόνα αυτή δεν μπόρεσε να εξαλειφθεί από τη συνείδηση του λαού δύο χιλιετίες χριστιανικής ζωής, παρά την σφοδρή καταδίκη της από την Εκκλησία. Στη Μεσσηνία, όπως και στη Μάνη, επικρατεί ολόκληρη εθιμοτυπία για τα μοιρολ

Όταν προ ημερών ξεκινούσαμε μια ιστορική έρευνα για τα άγνωστα αρχαιολογικά ευρήματα του τόπου μας, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι η έρευνα αυτή εκτός από ιστορικό πλαίσιο θα αποκτούσε και αυτό της επικαιρότητας! Γνωρίζοντας ότι κάποτε, κάπου στο χωριό Φίλια, βρέθηκαν αρχαία ψηφιδωτά δάπεδα, αναζητήσαμε να μάθουμε περισσότερα στοιχεία. Ανατρέχοντας στις εφημερίδες και στα δημοσιεύματα της εποχής, 110 χρόνια πριν, μπορέσαμε να βρούμε πλήθος δημοσιευμάτων που αφορούσαν το χρονικό της ανακάλυψης των αρχαιοτήτων. Παραθέτουμε αμέσως παρακάτω ένα χαρακτηριστικό δημοσίευμα της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΤΟ ΑΣΤΥ" στις 05/06/1900: «Η αρχαία Ανδανία. Πώς ευρέθη το ψηφιδωτόν. (Εκτάκτου ανταποκριτού μας) ΔΙΑΒΟΛΙΤΣΙ 1 Ιουνίου. Το όντως σπουδαιότατον υπό αρχαιολογικήν έποψιν εν Φίλια ψηφιδωτόν ανεκαλύφθη κατ’ αρχάς υπό του ιδιοκτήτου Δημ. Κρομμύδα, όστις πάραυτα ανήγγειλε τούτο προς τον εν Διαβολιτσίω σχολάρχην κ. Παναγ. Οικονομίδην. Την επιούσαν ο κ. σχολάρχης μετά των ελληνοδιδασκ

Ο μαικήνας του πιο νέου μοντέρνου ελληνικού σινεμά Ο γιος του καπετάν Βασίλη, ενός οραματιστή που δημιούργησε εκτός από τεράστια περιουσία και ένα resort μοναδικό στον κόσμο, μέσα από την εταιρεία παραγωγής του Faliro House Productions βάζει με τη σειρά του την Ελλάδα στο επίκεντρο του διεθνούς κινηματογραφικού ενδιαφέροντος με ταινίες που σαρώνουν βραβεία Παιδί τού άρεσε να παίζει κρυφτό κάτω από τα πελώρια χώματα που βρίσκονταν στην άκρη μιας απέραντης αλάνας, κουρνιασμένος πίσω από ξεπατωμένους τενεκέδες, να εισπνέει τις μυρωδιές από τις πικροδάφνες και τα σύκα. Γύρευε την προστασία των χαμηλών πέτρινων τοίχων και των μυστικών αυλών. Ηταν ένα αγοράκι φωλιασμένο στα σπλάχνα του μεσσηνιακού σύμπαντος. Ευτυχώς, ο πατέρας του, παρότι πετυχημένος καραβοκύρης και με μια διόλου ευκαταφρόνητη περιουσία -ο καπετάν Βασίλης όπως τον αποκαλούσαν-, δεν στέρησε από τον Χρήστο Κωνσταντακόπουλο την απόλαυση του να παίζει ελεύθερα στη φύση και να την αγαπήσει όσο λίγα πράγματα στη ζωή του. Τη

Γράφει ο Αλέξανδρος Αν. Τσούμπας  Η εβδομάς (Δευτέρα 14/04/2014 – Κυριακή 20/04/2014) αποτελεί ορόσημο δια τους μέσω της ορθοδόξου πίστεως κοινωνούς με τον Ιησούν. Ορόσημο με πλέον της μιας συνιστωσών. Μία εξ αυτών είναι η καθαρώς θρησκευτική δια την οποίαν ομιλούν οι επί γης εκπρόσωποι της θρησκείας μας. Μία άλλη συνιστώσα είναι η με ευρύτερο πνεύμα όραση αυτής της εβδομάδος. Αυτή η άλλη όραση και η οποία κατά την ταπεινήν μας γνώμην αποσιωπάται, διδάσκει τα μάλα στον άνθρωπον. Αναφέρεται στο γεγονός της ονομασίας της Μεγάλης Εβδομάδος ή καλύτερα Εβδομάδος των Παθών, δηλαδή των δεινών τα οποία υπέστη ο Ιησούς και τα οποία δεινά κατέληξαν μέσω της Σταυρώσεώς Αυτού εις την Ανάστασή Του. Δεν προτιθέμεθα ενταύθα να αναφέρουμε λεπτομέρειες. Είμεθα όμως υποχρεωμένοι να υπενθυμίσουμε τους σταθμούς αυτής και δει τους αναφερομένους στην Μεγάλη Πέμπτη, η οποία πέραν του Μυστικού Δείπνου και της προσευχής στην Γεσθημανή περιλαμβάνει την προδοσίαν του Ιούδα, την σύλληψη, την ανάκριση, την κ

Η Βραχο-Παναΐτσα, βρίσκεται 500 μ. κάτω και βόρεια του φράγκικου κάστρου Μίλα σκαρφαλωμένη στην αριστερή όχθη του ποταμού Ξάστερου (Λευκασία) μέσα σε ένα θαυμάσιο τοπίο από πλούσια βλάστηση με πανύψηλα πλατάνια, ιτιές και κυπαρίσσια, λίμνες και νερόμυλους. Λένε, πως η βραχώδης από πωρί όχθη του ποταμού, με περίεργα σχέδια και σταλακτίτες, σχηματίστηκε, χιλιάδες τώρα χρόνια, από τα άφθονα νερά της «Ξερόβρυσης». Στο βράχο αυτό έχει σχηματισθεί μια μικρή φυσική σπηλιά με σταλακτίτες που έχουν καταστραφεί κατά τη διαμόρφωσή της σε ναό. Το εσωτερικό του ναού είναι 4Χ4 μ., και με 3 μ. ύψος. Πάνω από την αγία τράπεζα, που έχει λαξευτεί για τον σκοπό αυτό, στην ανατολική πλευρά της σπηλιάς, υπάρχει τριγωνική κόγχη 1,50Χ1 μ. της οποίας οι πλευρές έχουν λειανθεί και ιστορηθεί με βυζαντινές αγιογραφίες, αλλά δε διακρίνονται μορφές γιατί τις κατέστρεψε η «εξωραϊστική» μανία χριστιανών με ασβέστη. Σώζεται καλά μόνο το ένα από τα δύο ειλητάρια των αγιογραφιών, ενώ το άλλο, όταν καθαριστούν

Ήδη από το 1899 ο σπουδαίος Μεσσήνιος καθηγητής Αρχαιολογίας και πατέρας της Λαογραφίας, Νικόλαος Πολίτης, είχε αποστείλει επιστολή στο δήμαρχο Οιχαλίας με θέμα: «Η ονομασία των χωρίων Οιχαλίας», στην οποία προέτρεπε την αντικατάσταση των ονομάτων των οικισμών και χωριών του δήμου που δεν έφεραν ελληνικά ονόματα, με ονομασίες που παραπέμπουν στην αρχαία ιστορία του τόπου τους. Η επιστολή αυτή ήταν εξαιρετικής σημασίας όχι μόνο για τον δήμο Οιχαλίας αλλά και για την Ελλάδα γενικότερα, αφού η ευαισθητοποίηση του δημοτικού συμβουλίου και το παράδειγμα της απόφασής του να μετονομάσει τα χωριά και τους οικισμούς ακολούθησε ολόκληρη η Πελοπόννησος. Από τον τύπο της εποχής χαρακτηριστικά αναφέρεται: " [...] Μια από τας πρώτας φροντίδας των απελευθερωθέντων Ελλήνων ήτο να μη μείνει όνομα ενθυμίζον τους χρόνους της δουλείας και όπου υπήρχον αρχαία ονόματα λησμονηθέντα υπό τα βαρβαρικά επιθέματα, εξετάφησαν από την λήθην και προσεκολλήθησαν εκ νέου εις τας πόλεις και τας κώμας. [...] τη

Εκτός από τα γνωστά καστέλια του τόπου μας υπάρχουν κι εκείνα τ' άγνωστα, τα ρημαγμένα απ' τους ανέμους και τις βροχές, που ξεπροβάλλουν άξαφνα με τα σαθρά τειχιά τους εκεί που γυροφέρνεις στ' άδηλα ελληνικά μέρη γυρεύοντας την αγκαλιά της φύσης καθώς και κάθε λογής παλαιότητες. Από σπιτάκια έμορφα καμιναδωμένα, μέχρι μνημεία αλλοτινά και κάστρα μεσαιωνικά. Τέτοιο λησμονημένο πέτρινο κουφάρι είναι και το καστέλι το αβάπτιστο και από αιώνες ορφανεμένο που υψώνεται γιομάτο υπερηφάνεια και θλίψη πλησίον του χωριού «Μήλα» της Μεσσηνίας, θαρρείς σαν όλα τα ξαδέρφια του, τα φράγκικα των σιδεροντυμένων ιπποτάδων κάστρα του Μοριά. Το' χτισε λένε η περιώνυμη πριγκιπέσσα της Πελοποννήσου η Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνα, όταν κονόμησε την περιουσία της από το θαρραλέο πατέρα της «Γυλιάμο τον Μακρυδόντη». Μια άλλη άποψη μα μάλλον ξεπερασμένη λέει πως το καστέλι ανεγέρθη στα μετέπειτα χρόνια από τον «Νικόλαο Ατζαγιόλη» προς υπεράσπιση των εν της Μεσσηνίας κτήσεων του. Όμως η σωστή

Είναι κάποια μέρη, που ο χρόνος μοιάζει να τα έχει ξεχάσει. Είναι κάποιοι άνθρωποι, που αρνούνται πεισματικά να δεχτούν όλα αυτά που η «εξέλιξη» επιτάσσει. Δίπλα στο γερο-πλάτανο, στη πλατεία του Κατσαρού, βρίσκεις ένα τέτοιο μέρος κι ένα τέτοιο άνθρωπο. Είναι ένα μικρό, ασβεστωμένο πέτρινο μαγαζάκι. Είναι το παντοπωλείο – μπακάλικο του κυρ -Κώστα Σταυρόπουλου. Το ρολόι του χρόνου έχει σταματήσει εδώ. Περνώντας κανείς από τη πόρτα του παντοπωλείου του, έχει ήδη μεταφερθεί σε μια άλλη εποχή, πολλές δεκαετίες πίσω στο χρόνο. Οι τοίχοι, τα ράφια, οι ζυγαριές, το ψυγείο, τα είδη των προϊόντων, η εστία θέρμανσης, αλλά και η ψυχή του κυρ-Κώστα, είναι από μια άλλη, ξεχασμένη, όμορφη εποχή. Πίσω από τον πάγκο με τις ρέγγες, τις παστωμένες σαρδέλες τα χύμα όσπρια και τα λουκούμια, ο κυρ-Κώστας μας εξυπηρετούσε ευγενικά και λιγομίλητα. Έλαμψαν τα μάτια του από ενθουσιασμό όταν του εκφράσαμε το θαυμασμό μας, που διατηρεί σε πείσμα των καιρών το παντοπωλείο αυτό! -"Η διατήρηση

Η Μερόπη ως πηγή έμπνευσης πάσης φύσεως καλλιτεχνών διατρέχει την Ευρωπαϊκή δημιουργία από την Αναγέννηση ως τις μέρες μας. Εκεί που κάνει όμως περισσότερο αισθητή την παρουσία της είναι στο δράμα και το μελόδραμα. Εδώ θα σταθούμε στον 18ο και 19ο αι. και θα σχολιάσουμε όχι μόνο την Ευρωπαϊκή παραγωγή, αλλά και την Ελληνική και τις μεταφράσεις ευρωπαϊκών έργων. Η Μερόπη αντιστοιχεί στη πλέον σημαντική περίοδο της Μεσσηνίας και, όπως γνωρίζουμε, ήταν σύζυγος του Κρεσφόντη, του πρώτου βασιλιά της Μεσσηνίας μετά την Δωρική κατάκτηση. Ο Κρεσφόντης έλαβε ως μερίδιο την Μεσσηνία την οποία διακαώς επιθυμούσε, μεταχειριζόμενος ένα πονηρό σχέδιο κατά την κλήρωση. Από την Μερόπη ο Κρεσφόντης απέκτησε τρεις γιους. Λίγο αργότερα όμως ο Κρεσφόντης και οι δυο μεγαλύτεροι γιοί του δολοφονήθηκαν από τον Πολυφόντη ο οποίος υποχρέωσε τη Μερόπη να τον παντρευτεί. Η βασίλισσα όμως πρόλαβε να φυγαδεύσει τον μικρότερο γιο της Αίπυτο, ο οποίος τελικά κατάφερε να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του και τ

Οι αναβλύζουσες πηγές της ελληνικής φύσης δεν μπορούσαν παρά να παρατηρηθούν από τους ιστορικούς και τους γιατρούς της αρχαιότητας. Ο Ηρόδοτος παρατηρεί πρώτος τα ιαματικά νερά και συνιστά τη λουτροθεραπεία, ενώ ο Ιπποκράτης μελετά τις δράσεις των θερμών και ψυχρών λουτρών στον ανθρώπινο οργανισμό και καθορίζει τις παθήσεις για τις οποίες ενδείκνυται η χρήση τους, ενώ γίνεται η πρώτη κατάταξη των θερμομεταλλικών νερών ανάλογα με το χρώμα, τη γεύση και την οσμή τους. Στη διάρκεια του Μεσαίωνα, που το πνεύμα υποτάσσεται σε δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις, πλήττεται και η υδροθεραπεία. Αναζωογονείται και πάλι στις αρχές του 16ου αιώνα, οπότε και προσεγγίζεται με επιστημονική μεθοδολογία. Ως ιαματικό χαρακτηρίζεται το νερό που, λόγω των φυσικών ή χημικών του ιδιοτήτων, έχει θεραπευτικές ιδιότητες, που αποδεικνύονται με επιστημονικό τρόπο. Τα ιαματικά νερά χρησιμοποιούνται για λουτροθεραπεία και ποσιμοθεραπεία, ενώ οι ατμοί για αναπνευσιοθεραπεία. Σήμερα στη Μεσσηνία ελάχιστες γνώσε

Ένας μικρός παράδεισος είναι δίπλα μας και μας περιμένει! Τα ωραία πράγματα και οι όμορφες στιγμές είναι δίπλα μας αλλά συνήθως δεν τα βλέπουμε και δεν τα εκτιμούμε. Από αυτό τον κανόνα, δυστυχώς δεν εξαιρείται κι ένα υπέροχο μέρος στο Παραπούγκι. Μέσα σ’ ένα καταπράσινο και ειδυλλιακό τοπίο γεμάτο δέντρα και αγριολούλουδα, εκατό περίπου μέτρα από τον κεντρικό δρόμο στο Παραπούγκι, ανάμεσα στο Διαβολίτσι και στο Δεσύλλα, βρίσκεται ένας μικρός παράδεισος στην κυριολεξία. Το όμορφο πλακόστρωτο μονοπάτι, οδηγεί στις πηγές και στον μεγάλο καταρράκτη. Αξίζει να ειπωθεί ότι ο καταρράκτης βρίσκεται εντός ενός φυσικού κοιλώματος που μοιάζει με σπηλιά. Σύμφωνα με τους κατοίκους του χωριού, την άνοιξη και το καλοκαίρι, συγκεντρώνονται εκεί εκατοντάδες αηδόνια που μαζί με τους ήχους του νερού δημιουργούν μια μοναδική παραδείσια ατμόσφαιρα. Αν και η λήψη των παρακάτω φωτογραφιών έγινε υπό βροχή, πιστεύουμε ότι μαρτυρούν τη γοητεία του τοπίου. Το πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στον