Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ

Το ρόλο της συλλογικής μνήμης σε κοινωνίες που αντιμετωπίζουν ιστορικές προκλήσεις, εξετάζει η ακαδημαϊκός Σούζαν Άλκοκ. Η Μεσσηνία από τους αρχαϊκούς μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους στην έρευνά της.

Το θέμα της συλλογικής μνήμης και ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάζονται οι λαοί το παρελθόν τους για να οραματιστούν το μέλλον τους, αποτελεί σίγουρα ένα δύσκολο όσο και συναρπαστικό θέμα. Η Σούζαν Άλκοκ, καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας και κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, επιχειρεί να το προσεγγίσει με τη μελέτη της «Αρχαιολογίες του ελληνικού παρελθόντος-τοπία, μνημεία και αναμνήσεις» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Τον καλαίσθητο τόμο έχει επιμεληθεί ο Τάσος Νικολόπουλος ενώ τη μετάφραση υπογράφει η Αντουανέττα Καλλέγια.

Η κοινωνική μνήμη είναι μια δύναμη πολύ ισχυρή αλλά και πολύ φευγαλέα. Οι μνήμες επικαλύπτονται και ανταγωνίζονται η μία την άλλη, με τον καιρό μεταβάλλονται ή διαγράφονται – ο κόσμος ξεχνά. Τα προβλήματα διογκώνονται όταν μιλούμε για λαούς του μακρινού παρελθόντος. Πώς θα πρέπει να συλλάβουμε, για παράδειγμα, τις μνήμες των αρχαίων Ελλήνων; Ο Πήτερ Μπερκ έθεσε ορθά το ερώτημα που αποτελεί και τον κορμό αυτού του βιβλίου: «Ποιος θέλει ποιον να θυμάται τι και γιατί; Ποιανού η εκδοχή του παρελθόντος καταγράφεται και διατηρείται;»

Η συγγραφέας εξετάζει τρεις περιπτώσεις, που αφορούν διαφορετικές χρονικές περιόδους και διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Και οι τρεις ωστόσο περιστρέφονται γύρω από έναν λαό που βρισκόταν υπό ειδικό καθεστώς καταπίεσης και συνθήκες μετασχηματισμού: πρόκειται για την Ελλάδα της πρώιμης Ρωμαιοκρατίας, την Κρήτη της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής εποχής, τη Μεσσηνία από τους αρχαϊκούς μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους. Όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο της έκδοσης : «Το βιβλίο δείχνει ότι ο υλικός πολιτισμός και πιο συγκεκριμένα οι αρχαιολογικές μαρτυρίες των τοπίων και των μνημείων μπορούν να αποκαλύψουν διαδρομές της μνήμης και της λήθης –μνημονικές πρακτικές και μορφές συλλογικής αμνησίας– σε κοινωνίες του παρελθόντος».

Η Susan E. Alcock είναι καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας και κλασικών σπουδών στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και Έφορος στο Μουσείο Αρχαιολογίας Kelsey. Έλαβε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ.Έχει συγγράψει πολλές μελέτες, είναι μέλος της εκδοτικής επιτροπής των περιοδικών Journal of Archaeological Research, Journal of Social Archaeology και Archaeological Dialogues, καθώς και των σειρών «Ο Ελληνικός Πολιτισμός στον Ρωμαϊκό Κόσμο», «Θέματα της Σύγχρονης Αρχαιολογίας» και «Παγκόσμια Αρχαιολογία» του Cambridge University Press.

Πληροφορίες: «Αρχαιολογίες του ελληνικού παρελθόντος-τοπία, μνημεία και αναμνήσεις», της Σούζαν Άλκοκ, μετάφραση: Αντουανέττα Καλλέγια, εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
clickatlife.gr