Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΣΤΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ (1821 - 1920)

Το να φέρει κανείς στην επιφάνεια όλα τα έντυπα (εφημερίδες, περιοδικά και ημερολόγια) που είδαν το φως στην Καλαμάτα από το 1821 μέχρι το 1930, δεν είναι πράγμα εύκολο. Έστω και αν αυτός που επιχειρεί να ασχοληθεί με αυτό το θέμα, πρόκειται απλώς να αναφέρει τους τίτλους τους. Οι λίγες ιδιωτικές βιβλιοθήκες των παλιών αρχοντικών οικογενειών της Καλαμάτας εξαφανίστηκαν μαζί με τους κυρίους τους, συχνά πέφτοντας σε χέρια ανίδεων ανθρώπων που τις κατέστρεψαν. Μέχρι και 1935 που άρχισε τη λειτουργία της η Λαϊκή μας βιβλιοθήκη δεν υπήρχε στην Καλαμάτα καμία δημόσια ή δημοτική βιβλιοθήκη που θα συγκέντρωνε συστηματικά των πλούτο αυτό και θα τον διατηρούσε. Στη βιβλιοθήκη της βουλής πολύ λίγα φύλλα υπάρχουν μερικών από τα Καλαματιανά έντυπα και ελάχιστα στην Εθνική. Δεν θα ήταν ακριβή εάν υποστηρίζαμε ότι μόνο τα παρακάτω έντυπα είδαν το φως στον τόπο μας, και είναι πιθανόν ότι τουλάχιστον μια δεκάδα ακόμη τέτοιων πρέπει να είχε εκδοθεί στην Καλαμάτα.

«Σάλπιγξ Ελληνική»: Σε ένα σημείο συμφωνούν οι ιστορικοί. Ότι πριν το 1821 δεν υπήρχε τυπογραφείο κανένα στην Πελοπόννησο και στερεά Ελλάδα μέχρι τη Θεσσαλία. Και ότι πριν την έκρηξη της ελληνικής επανάστασης δεν εξεδόθη στην Ελλάδα καμία εφημερίδα, εκτός από μια χειρόγραφη που βγήκε στο Γαλαξίδι, ώστε πατρίδα της ελληνικής εφημερίδας να είναι η Καλαμάτα με την πρώτη εφημερίδα της «Σάλπιγξ Ελληνική». Επειδή η εφημερίδα αυτή είναι η πρόγονος - τρόπο τινά - της σημερινής εφημερίδας της κυβερνήσεως, και επειδή χρονικά απέχει πολύ από τη δεύτερη εφημερίδα της Καλαμάτας, κρίνεται σκόπιμο να μιλήσουμε ιδιαίτερα η αυτή.
Αμέσως μετά την έκρηξη της ελληνικής επανάστασης η έλλειψη τυπογραφείου, τουλάχιστον σε όλη την Πελοπόννησο και τη Στερεά, έγινε αισθητή στους προύχοντες της Πελοποννήσου, οι οποίοι δεν μπορούσαν παρά μονάχα εγγράφως να δημοσιεύουν τις προκηρύξεις και αποφάσεις τους, η δε δημόσια τυπογραφία που εργαζόταν από το 1798 στην Κέρκυρα ήταν απρόσιτη εφόσον ο Άγγλος τοποτηρητής απαγόρευε την υποστήριξη του αγώνα από τα Ιόνια νησιά.
Μαζί με πολεμικό υλικό από την Τεργέστη εστάλη στον Υψηλάντη και ένα τυπογραφείο, όπου αρχικά μεταφέρθηκε στα Βέρβαινα, όπου έμεινε αρκετό καιρό αμεταχείριστο επειδή δεν υπήρχε τυπογράφος. Τότε ο ναύαρχος Τομπάζης κάλεσε από τα Ψαρά τον τυπογράφο Κωνσταντίνο Τόμπρα και τον βοηθό του Αναστάσιο Νικολαΐδη. Αυτοί έφτασαν στην Πελοπόννησο κατά τα τέλη του Ιουνίου ή στις αρχές του Ιουλίου του 1821 και διετάχθησαν να παραλάβουν αμέσως το τυπογραφείο και να έλθουν στην Καλαμάτα. Έτσι ο Κ. Τόμπρας εγκατέστησε σε ένα τζαμί στην Καλαμάτα το τυπογραφείο. Το κτίριο τούτο - τζαμί επί τουρκοκρατίας - βρισκόταν κάτω από το φρούριο της Καλαμάτας και που πολύ αργότερα μετατράπηκε σε ανδρικές φυλακές.
Πρώτο προϊόν του τυπογραφείου είναι η «Προς τους Έλληνας» προκήρυξη του Δημητρίου Υψηλάντη, το οποίο ο Υψηλάντης ονόμασε «Εθνικό τυπογραφείο» και όμοιό του οποίου τότε δεν υπήρχε πουθενά στην Ελλάδα, ελεύθερη και υπόδουλη. Δεύτερο προϊόν είναι οι «στρατιωτική νόμοι» του Δημητρίου Υψηλάντη που τυπώθηκαν στις 30 Ιουλίου 1821. Τρίτο στη σειρά προϊόν του πρώτου αυτού τυπογραφείου είναι η εφημερίδα «Σάλπιγξ Ελληνική». Από την εφημερίδα εκδόθηκαν μόνο τρία φύλλα στην Καλαμάτα, δεδομένου ότι μετά την άλωση της Τριπολιτσάς ο Τόπμρας διατάχθηκε να μεταφέρει στην Τρίπολη την εθνική τυπογραφία. Συντάκτης της εφημερίδας ήταν ο Θεόκλητος Φαρμακίδης. Ένας λόγος της μικρής διάρκειας ζωής της εφημερίδας οφείλεται στο ότι ο συντάκτης της δεν ήθελε να υποκύψει στην αυστηρή λογοκρισία που αποπειράθηκε να εξασκεί επάνω σε αυτή ο Δημήτριος Υψηλάντης. Παράλληλα όμως προς την αιτία αυτή υπήρχαν και άλλες. Η ανώμαλη γενικώς κατάσταση, η πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων, οι ενέργειες να σχηματιστεί τακτική κυβέρνηση, που εμπόδισαν τους αρχηγούς να παραμείνουν περισσότερο στην Καλαμάτα κ.λπ. Το πρώτο τούτο πιεστήριο μεταφέρθηκε εντός του 1821 στην Τρίπολη, κατόπιν στο Άργος (και στις δύο πόλεις δεν δούλεψε επειδή αρρώστησε ο τυπογράφος) και τέλος την Κόρινθο, όπου λειτούργησε παράλληλα προς άλλο τυπογραφείο που έφερε ο Μαυροκορδάτος και καταστράφηκε και 1822 από την εισβολή του Δράμαλη. Το πιεστήριο ήταν ξύλινο με δύο σιδερένιες πλάκες, από τις οποίες η επάνω είχε το μισό μέγεθος της κάτω, εξαιτίας του οποίου και το πάτημα ήταν διπλό στο τύπωμα του κάθε φίλου του χαρτιού. Η κάτω πλάκα χωρούσε 8 σελίδες σε σχήμα όγδοο. Τα στοιχεία ήταν των δώδεκα στιγμών, και τα προμηθεύτηκαν από την Ενετία ή τη Λειψία. Το εξώφυλλο έχει τίτλο: «Έν Καλαμάτα, έτει α. της ελευθερίας ( 1821). Εκ της τυπογραφίας.»
Μέχρι το 1857 δεν είδε το φως κανένα άλλο έντυπο στην Καλαμάτα αλλά και κανένα άλλο τυπογραφείο.

Κάνοντας "κλικ" στους υπογραμμισμένους τίτλους πιο κάτω, διαβάστε ενδεικτικά ένα από τα φύλλα του αντίστοιχου εντύπου.
«Μεσσηνία»: Η «Μεσσηνία» είναι εφημερίδα εβδομαδιαία που εκδόθηκε το 1857, «εφημερίς πολιτική και φιλολογική» (αλλά και των ειδήσεων και δικαστική, όπως κατά κανόνα είναι όλες οι Καλαματιανές εφημερίδες που βγήκαν στην Καλαμάτα τον προπερασμένο αιώνα). Έχει έμβλημα τα: «Πίστις, πατρίς, θρόνος». Την εκδίδει ο Δαμιανός Δημητριάδης, πιθανώς και διευθυντής της, ιδιοκτήτης του τυπογραφείου.

«Δίκαιον»: (Εφημερίς της νομολογίας και νομοθεσίας). Εκδίδεται από το δικηγόρο Π. Γ. Κατσίρη, «εκ της τυπογραφίας Δαμιανού Δημητριάδου» ή και «τύποις Μεσσηνίας», δύο φορές το μήνα (1η και 15 κάθε μήνα). Το «δίκαιον» δημοσιεύει την νομολογία των δικαστηρίων της Καλαμάτας, ειδήσεις, και σχόλια. Πιθανότατα σταμάτησε την έκδοση του στο φύλλο 23.

«Η Πελοπόννησος»: Κατά το 1860 συναντάται στην Καλαμάτα τυπογραφείο και βιβλιοπωλείο με το όνομα «Πελοπόννησος». Από το τυπογραφείο τούτο, που εργαζόταν παράλληλα προς το τυπογραφείο της «Μεσσηνίας», προέρχεται «η Πελοπόννησος», εβδομαδιαία εφημερίδα πολιτική και φιλολογική, που βγήκε στις 2 Ιουλίου 1860 και σταμάτησε την έκδοσή της, κατά πάσα πιθανότητα, τον Ιανουάριο του 1874 στον αριθμό φύλλου 344. Εκδότης ήταν ο Ηλίας Α. Καφόπουλος.

«Μεσσήνη»: Εβδομαδιαία πολιτική και των ειδήσεων εφημερίδα που βγήκε στην Καλαμάτα στις 11 Σεπτεμβρίου 1865 και σταμάτησε, κατά πάσα πιθανότητα, στις 24 Μαΐου 1866. Βγαίνει «άπαξ της εβδομάδος». Εκδότης είναι ο Σ. Μανολέας.

«Το καθήκον»: Εφημερίδα εβδομαδιαία πολιτική και των ειδήσεων, αλλά και δικαστική (που δημοσιεύει σε παραρτήματα πλειστηριασμούς κ.λπ.). Διαθέτει τέσσερις μικρές σελίδες για το άρθρο, σχόλια, ειδήσεις («διάφορα») και ακολουθούν τα παραρτήματα. Εκδόθηκε το 1866 με συντάκτη και εκδότη τον Κ. Δεληγιάννη, δικηγόρο. «Το καθήκον» εκδίδεται μέχρι και το 1877.

«Φιλόδημος»: Με τον τίτλο αυτό εκδίδεται στην Πάτρα 1866 εφημερίδα, όπως και στο Αίγιο. Από αναφορές εντύπων της Καλαμάτας είναι πολύ πιθανό να έβλεπε και εδώ το φως έντυπο με το ίδιο όνομα την ίδια εποχή.

«Ιθώμη»: Εβδομαδιαία εφημερίδα πολιτική και των ειδήσεων, που εκδόθηκε από τον Δ. Λυμπερόπουλο τον Οκτώβριο του 1868 μέχρι τον Οκτώβρη του 1869. Η «Ιθώμη» ξαναβγαίνει το 1877 (περίοδος β). Στην εθνική βιβλιοθήκη δυστυχώς, υπάρχουν ελάχιστα φύλλα της «Ιθώμης».

«Αύρα»: Εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα, που εκδόθηκε στις 30 Ιουλίου 1869. «Υπεύθυνος συντάκτης» ήταν ο Ν. Αλεβίζος. Η «Αύρα» εξέδωσε μόνο τρία φύλλα.

«Πρωτότυπα δικαστικά»: Νομικό περιοδικό που βγήκε το Δεκέμβριο του 1869. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχει μόνο 2ο φύλλο του περιοδικού. Δυστυχώς δεν υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για το έντυπο.

«Αριστόδημος»: Εβδομαδιαία πολιτική και δικαστική εφημερίδα, που εκδόθηκε το 1869. Φαίνεται πιθανότερο ότι ο «Αριστόδημος» δεν έβγαινε συνεχώς. Διευθυντής ήταν ο Σπύρος Μπαβαβέας. Στο τέλος προσθέτει πολλές φορές δικαστικό παράρτημα. Ο «Αριστόδημος», που διέκοψε το 1876, ξαναβγήκε το 1878 και σταμάτησε να εκδίδεται οριστικά στις 9 Ιουνίου 1879.

«Η Εξέτασις»: Πολιτική, δικαστική και των ειδήσεων εφημερίδα, που εκδόθηκε το 1870. Άλλοτε έβγαινε καθημερινώς, άλλοτε κάθε εβδομάδα. Εκδότης ήταν τυπογράφος Γεώργιος Κωνσταντινίδης πατέρας του τυπογράφου Χρήστου Κωνσταντινίδη. Το 1898 «Η Εξέτασις», φαίνεται πως είχε διακόψει λίγο καιρό αλλά ξαναβγαίνει από τον ίδιο τυπογράφο - εκδότη (περίοδος β).

«Φλεσσιάς»: Εβδομαδιαία πολιτική, εμπορική και των ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε το 1872. Υπεύθυνος συντάκτης ήταν ο Παναγιώτης Παππαδάκης. Η «Φλεσσιάς» εκδίδεται από τα τυπογραφία του «Καθήκοντος». Σταμάτησε να εκδίδεται στις 12 Φεβρουαρίου 1876.

«Το Πλήκτρον»: Εβδομαδιαία πολιτική, δικαστική και των ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε το 1872. Εκδότης ήταν ο Μιχαήλ Πολυμενάκος. Είναι άγνωστο μέχρι πότε συνέχισε την έκδοση της.

«Σάλπιγξ»: Εβδομαδιαία πολιτική, δικαστικοί και των ειδήσεων εφημερίδα. Από το δωδέκατο φύλο (1875) ο συντάκτης Σκούζας αποχώρησε από την «Σάλπιγγα» και τη σύνταξη ανέλαβε ο τυπογράφος Γ. Μιχαλακέας. Είναι άγνωστο πότε ακριβώς σταμάτησε.

«Σάλπιγξ» (β’ Περίοδος). Η«Σάλπιγξ» του 1875 ξαναβγήκε το 1893 με συντάκτη τον Ιωάννη Παρασκευόπουλο (πρώην συμβολαιογράφο, που εξέδωσε αρκετά έντυπα στην Καλαμάτα). Στο δέκατο τρίτο φύλλο έγινε δήλωση ότι διακόπτει «Σάλπιγξ» την έκδοση της επί 15 μέρες «λόγω οικονομικών δυσκολιών». Τότε σταμάτησε πια να εκδίδεται η «Σάλπιγξ» οριστικά, εφόσον έπειτα από λίγες μέρες ο Ιωάννης Παρασκευόπουλος εκδίδει πια την «Λαϊκή».

«Άμυνα»: Εβδομαδιαία εφημερίδα, πολιτική, εμπορική και των ειδήσεων που εκδόθηκε στις 5 Μαρτίου 1876. Το πρώτο φύλλο βρίσκεται στη βιβλιοθήκη της βουλής. Εκδότης ο Ν. Αναγνωστόπουλος. Είναι άγνωστο πότε σταμάτησε να εκδίδεται.

«Καλάμαι»: εβδομαδιαία εφημερίδα πολιτική και των ειδήσεων, που εκδόθηκε στην Καλαμάτα το 1876. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχουν μόνο 4 φύλλα της εφημερίδας. Δεν υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για το έντυπο αυτό.

«Τάξις»: Εβδομαδιαία πολιτική, εμπορική, δικαστική και των ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε στην Καλαμάτα την 1η Ιανουαρίου 1876. Εκδότης ήταν ο Α. Γαρίδης. Είναι άγνωστο πότε σταμάτησε η έκδοση της.

«Μεσσηνία» εφημερίδα πολιτική και των ειδήσεων που εκδίδεται δύο φορές την εβδομάδα κατά τα 1878. Διευθυντής ήταν ο Δ. Μπενή Ψάλτης.

«Νέδων»: Εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα που βγήκε τον Ιούνιο του 1880. Δεν αναγράφεται διευθυντής στο φύλλο. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχουν τα φύλλα 4, 5, 6 και 8. Είναι άγνωστο πότε σταμάτησε την έκδοση της.

«Δήμος»: Εβδομαδιαία πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα («εφημερίς του λαού»). Ο «Δήμος» έβγαινε στη Μεσσήνη (όπου στο παρελθόν εξέδιδετο ο «Πάμισος». Διευθυντής ήταν ο Δ. Σβολάκος. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχουν φύλλα μέχρι του αριθμού 136 της 12ης Δεκεμβρίου 1880. Είναι άγνωστο πότε διέκοψε.

«Μεσσηνιακό Ημερολόγιο»: Το πρώτο Καλαματιανό ημερολόγιο που βγήκε το 1880. Εκδότης ήταν ο Ιωάννης Παρασκευόπουλος, και χορηγός ο Γ. Μιχαλακέας.

«Διαμαρτύρησις»: Εβδομαδιαία πολιτική και δικαστική εφημερίδα που βγήκε το 1881, από το τυπογραφείο του Μιχάλη Πολυμενάκη. Εκδότης και συντάκτης ήταν ο Ηλίας Αλεξάκης. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχουν τα φύλλα 1, 2, 6, 7 και 8.. Δεν γνωρίζουμε αν βγήκαν και άλλα φύλλα. Και αν δεν βγήκαν όμως και άλλα, θα ήταν αυτά ελάχιστα, δεδομένου ότι καθημερινώς η «Διαμαρτύρησις»… διαμαρτυρόταν επειδή δεν πλήρωναν οι αναγνώστες τη συνδρομή τους.

«Πηγή»: Εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα που εκδόθηκε το 1882. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχουν τα τρία πρώτα φύλλα.

«Άμυνα»: Πολιτική και τον ειδήσεων εβδομαδιαία εφημερίδα που εκδόθηκε το 1882. Η «Άμυνα» του 1882 δεν είναι συνέχεια της «Αμύνης» του 1876. Εκδίδεται από το τυπογραφείο του Μιχάλη Πολυμενάκη. Στη βιβλιοθήκη της Βουλής υπάρχουν δύο φύλα μόνο: 21 (24/9 1882) και 22 (4/10 1882). Η «άμυνα» του 1882 είναι άγνωστο πότε ακριβώς σταμάτησε, ξαναβγαίνει όμως (περίοδος β), στις 2 Ιουνίου 1884. Τα πρώτα δεκαπέντε φύλλα της περιόδου αυτής που βρίσκονται στην ίδια βιβλιοθήκη. Υπεύθυνος συντάκτης είναι ο Αριστ. Π. Φεσσάτος.

« Ανόρθωσις»: Εβδομαδιαία πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα, που εκδόθηκε το 1882. Εκδότης ήταν ο Δημήτριος Ζέρβας. Η «ανόρθωσις» εκδίδεται κάθε εβδομάδα, αλλά και κάθε μήνα κατά διαστήματα. Στο δεύτερο χρόνο της έκδοσής της. Αποχωρεί από τη σύνταξη ο Ζέρβας. Το ότι η «ανόρθωσις» δεν εκδίδεται συνεχώς φαίνεται και από το ότι το 1883 άρχισε από τον αριθμό 37 και τον Μάιο του 1886 έφτασε στον αριθμό 60.

« Τύπος Μεσσηνιακός» εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα που εκδόθηκε το 1883.. Διευθυντής και υπεύθυνος σύνταξης ήταν ο Νικόλαος Καραγιάννης, δικηγόρος. Εκδίδεται στο τυπογραφείο του Γ. Β. Α. Μιχαλακέα. Πολλές φορές ακολουθεί δικαστικό παράρτημα. Περιέχει άρθρο, χρονικά, επιφυλλίδες εκλεκτές, ειδήσεις διάφορες κ.λπ. θαυμάζει κανείς την επιμέλεια με την οποία ο Καραγιάννης γράφει την εφημερίδα του, που αποτελεί αξιομίμητο παράδειγμα για τις νεότερες εφημερίδες. Ο « Τύπος Μεσσηνιακός», που φαίνεται ότι διέκοψε το 1884, ξαναβγήκε τον ίδιο χρόνο ( έτος Β).

«Αριστομένης»: Εβδομαδιαία πολιτική, επιστημονική, εμπορική και των ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε το 1884. Εκδότης ήταν ο Δ.. Γεωργακόπουλος. Είναι άγνωστο μέχρι ποτέ συνέχισε την έκδοση της.

«Το Ενεστός»: Εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα που εξεδόθη και 1885 από τους Ιωάννη Κυριακό και Κωνσταντίνο Λυκουρέζο, δικηγόρους (συντάκτες). Τυπωνόταν στο τυπογραφείο Γ. Β. Α. Μιχαλακέα. Στη βιβλιοθήκη της Βουλής υπάρχουν τα πρώτα 19 φύλλα. Μερικά φύλλα υπάρχουν και στην Εθνική βιβλιοθήκη.

«ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ»:  Εβδομαδιαία εφημερίδα της Καλαμάτας. Εκδότης ήταν ο Δ. Μπενηψάλτης. Εκδόθηκε το 1886. Δεν γνωρίζουμε περισσότερες πληροφορίες για το έντυπο.

«Φιλόπολις»: Εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα που εκδόθηκε το 1888. Διευθυντής ήταν ο Ιωάννης Παρασκευόπουλος. Τυπωνόταν στο τυπογραφείο Γ. Β. Α. Μιχαλακέα. Στη βιβλιοθήκη της Βουλής υπάρχουν τα φύλλα 2, 3 και 4.

«Μεσσηνιακό Φρόνημα»: Εβδομαδιαία πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε το 1888. Υπεύθυνος σύνταξης ήταν ο Πούλος Φοίφας. Στη βιβλιοθήκη της Βουλής υπάρχει το δεύτερο μόνο φύλλο. Περισσότερα στοιχεία για το έντυπο δεν υπάρχουν.

«Μεσσηνιακός Λαός»: Εφημερίδα εβδομαδιαία πολιτική και των ειδήσεων που εκδόθηκε το 1889. Εκδίδεται στο τυπογραφείο του Γεωργίου Μιχαλακέα. Ο διευθυντής της είναι άγνωστος. Υπάρχει μόνο ένα φύλλο, το 18ο, στη Λαϊκή βιβλιοθήκη Καλαμάτας. Πότε διέκοψε την έκδοση της δεν γνωρίζουμε.
 
«ΗΧΩ ΤΗΣ ΕΡΑΝΗΣ»: Εβδομαδιαία κυριακάτικη λαϊκή εφημερίδα που εκδιδόταν στα Φιλιατρά. Βγήκε το 1891 με διευθυντή τον Κ. Ρόμπολα. Δεν γνωρίζουμε πότε διέκοψε την κυκλοφορία της.


« Δικαστικός κλητήρ»: Εβδομαδιαία δικαστική (κυρίως) και πολιτική εφημερίδα. Εκδόθηκε το 1891. Σώζεται μόνο ένα φύλλο αυτής με ημερομηνία 15 Φεβρουαρίου 1891.

«Κοινή γνώμη»: Εβδομαδιαία πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα, που εκδόθηκε τον Ιούλιο του 1891. Σώζεται μόνο ένα φύλλο της 14/12/1886, περισσότερα στοιχεία για το έντυπο δεν υπάρχουν.

«Μεσσηνιακή»: Εβδομαδιαία πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα, πρωτοφανούς για την επαρχία και για την εποχή ποιότητας. Εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 1891. Διευθυντής ήταν ο δικηγόρος και διαπρεπής δημοσιογράφος καθώς και πολιτευτής Γεώργιος Καντιάνης. Το έντυπο εκδόθηκε μέχρι το 1896.

«Εφημερίς των Καλαμών»: Πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε το Φεβρουάριο του 1892. Διευθυντής και συντάκτης ήταν ο Γιάννης Παρασκευόπουλος. Το έντυπο συνέχισε την έκδοση του, αλλά δεν γνωρίζουμε πότε σταμάτησε. Εκδίδονταν δύο φορές την εβδομάδα.

« Λαϊκή»: Εβδομαδιαία πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε το 1893. Διευθυντής ήταν ο Γιάννης Παρασκευόπουλος. Το 1894 αγόρασε την «λαϊκή» με 100 δρχ. από τον Παρασκευόπουλο ο Π. Σάλμας, δικηγόρος, πρώην δήμαρχος Καλαμάτας. Η έκδοση συνεχίστηκε μέχρι τις 29 Απριλίου 1895.

«Ευνομία»: Εβδομαδιαία εφημερίδα, πολιτική, εμπορική και των ειδήσεων που εκδόθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1894. Διευθυντής ήταν ο Ιωάννης Πολυμενάκης. Υποθέτουμε ότι η εφημερίδα εκδόθηκε και το 1900, οπότε σταμάτησε.

«Επαρχιακή»: Εβδομαδιαία πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε το 1890. Διευθυντής της ήταν ο Π. Σπανίδης, δικηγόρος. Δεν υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για το έντυπο.

«Καλαματιανή»: Εφημερίδα πολιτική και των ειδήσεων που βγήκε το 1895. Εκδίδεται δύο φορές την εβδομάδα. Διευθυντής ήταν ο Ιωάννης Παρασκευόπουλος. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχουν τα 16 πρώτα φύλλα. Στο 16ο φύλλο έγινε δήλωση ότι το έντυπο από 15 Ιανουαρίου 1896 θα εκδίδεται τρεις φορές την εβδομάδα. Δεν γνωρίζουμε πότε σταμάτησε.

«Φαραί»: Εβδομαδιαία εφημερίδα, πολιτική, εμπορική, κοινωνική και των ειδήσεων που εκδόθηκε το 1895. Εκδότης και ιδιοκτήτης ήταν ο Νικόλαος Πύλιουρας. Διευθυντής και αρχισυντάκτης ήταν ο Δ. Ψάλτης. Δεν γνωρίζουμε πότε σταμάτησε.

«Πρόνοια»: Εφημερίδα εβδομαδιαία πολιτική, εμπορική, κοινωνική και των ειδήσεων που εκδόθηκε το 1896. Αργότερα έβγαινε δύο φορές την εβδομάδα. Διευθυντής της ήταν Ιωάννης Αποστολάκης, ιδρυτής και διευθυντής του μετέπειτα «Θάρρους». Εκδόθηκε μέχρι το 1899 επί δύο περίπου χρόνια συνεχώς, οπότε την διαδέχτηκε το καθημερινό «Θάρρος», που συνεχίζει και σήμερα την έκδοση του.

«Ημερολόγιον Ευνομίας του έτους 1897»: Εκδότης ήταν ο Ιωάννης Πολυμενάκης, διευθυντής της εφημερίδας «Ευνομία». Δεν γνωρίζουμε αν το «Ημερολόγιον Ευνομίας» εκδόθηκε και κατά το 1898 και 1899, γνωρίζουμε όμως ότι ο ίδιος εκδότης εξέδωσε το 1900 το «ημερολόγιον των Καλαμών». Οπωσδήποτε το ημερολόγιο τούτο, αν και δεν μπορεί βέβαια να συγκριθεί με τα μεταγενέστερα ημερολόγια και ιδίως καθόλου με το «Μεσσηνιακό έτος», μας δίνει μια γενική καλή ιδέα της σύγχρονής του Καλαμάτας. Το έντυπο υπάρχει στη λαϊκή μας βιβλιοθήκη.

«Καθημερινή»: Εφημερίδα πολιτική και των ειδήσεων που εκδόθηκε το 1899 στην Καλαμάτα. Έβγαινε δύο φορές την εβδομάδα. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχουν τα φύλλα 1 - 69.

«Θάρρος»: Βγήκε στις 4 Ιανουαρίου 1899 και συνεχίζει έως σήμερα αδιάκοπα την θριαμβευτική πορεία του. Η έκδοση της εφημερίδας αποτελεί σταθμό για τη Καλαματιανή δημοσιογραφία. Είναι η πρώτη ημερήσια εφημερίδα (πολιτική, κοινωνική, των ειδήσεων κ.λπ.) της οποίας πρώτος διευθυντής υπήρξε ο Ιωάννης Αποστολάκης, που τη διεύθυνε μέχρι το 1906 (οπότε πέθανε πρόωρα). Αρχισυντάκτης επί της εποχής του Ιωάννη Αποστολάκη ήταν δικηγόρος Βασίλης Κωστόπουλος και αργότερα διετέλεσε διευθυντής. Εκτός από τους δύο αυτούς, διευθυντές του «θάρρους» κατά διαστήματα υπήρξαν οι: Γεώργιος Μαράκας (αργότερα διευθυντής της «Σημαίας», Σ. Σταθόπουλος, Παναγιώτης Ιππόλυτος, Ε. Δημητρακόπουλος. Το «θάρρος» δεν εκδίδεται κάθε Δευτέρα, όπως και οι άλλες Καλαματιανές εφημερίδες, ανέκαθεν δε είναι πρωινή εφημερίδα. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχουν τα φύλλα του εντύπου από το 1916 και ύστερα. Αρχείο του «θάρρους» βρίσκεται στα γραφεία του. Στη λαϊκή μας βιβλιοθήκη κρατείται η σειρά του «θάρρους» από τον Μάιο του 1935.

«Ημερολόγιον των Καλαμών» του έτους 1900: Το ημερολόγιο αυτό εκδόθηκε από τον Ιωάννη Πολυμενάκη, ο οποίος εξέδωσε και το «ημερολόγιον της Ευνομίας». Υπάρχει μόνο ένα αντίτυπο στη λαϊκή μας βιβλιοθήκη.

« Φως»: Εφημερίδα ελεύθερη που εκδιδόταν δύο φορές την εβδομάδα. Το «φως» είναι πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα αλλά και δικαστική. Εκδόθηκε το έτος 1900. Εκδότης ήταν ο Αθανάσιος Πύλιουρας, διευθυντής για μεγάλο διάστημα ήταν ο Δημήτριος Μιχαλακέας και αρχισυντάκτης ο Ιωάννης Σακέττας (αργότερα Αρεοπαγίτης). Το έντυπο εκδίδεται και το 1907, δεν ξέρουμε όμως πότε ακριβώς διέκοψε.

« Ήλιος»: Περιοδικό που εκδόθηκε στην Καλαμάτα το Δεκέμβριο του 1901. Ο «ήλιος» είναι όργανο της «λαϊκής εταιρίας» που συνεστήθη με σκοπό να ιδρύσει λαϊκή βιβλιοθήκη στην Καλαμάτα. Περισσότερα στοιχεία για το έντυπο δεν κατορθώσαμε να συγκεντρώσουμε.

«Ωρίων»: Μηνιαίο φιλολογικό και κοινωνικό περιοδικό. Διευθυντής ήταν ο Κ. Σάλμας, δικηγόρος που χρημάτισε δήμαρχος της Καλαμάτας. Εξεδόθη στα τυπογραφία του «θάρρους» τόσο με την ευρεία του 1901. Στη λαϊκή βιβλιοθήκη της Καλαμάτας υπάρχουν τα πέντε πρώτα τεύχη - μέχρι και τον Ιανουάριο 1902. Μπορεί κανείς να πει άφοβα ότι η έκδοση αυτή αποτελεί ένα σπουδαίο τα το σταθμό για την πνευματική ζωή της Καλαμάτας και της δημοσιογραφίας γενικότερα. Ο «Ωρίων» υπήρξε το πρώτο φιλολογικό περιοδικό της Καλαμάτας.

«Μεσσηνιακή επετηρίς 1902»: Πρόκειται για συνεργασία Μεσσήνιων λογίων. Είναι μια μεγάλη μαρτυρία του Μεσσηνιακού πνεύματος από τον Ιωάννη Αποστολάκη. Η επετηρίδα είναι αφιερωμένη στο Νικόλαο Πολίτη, στην ακτινοβόλα μορφή της Μεσσηνίας. Είναι ασύγκριτα ανώτερη σε περιεχόμενο από τα προηγούμενα ημερολόγια και βρίσκεται σε λαϊκή μας βιβλιοθήκη.

«Καλάμαι»: Τοπική εθνική εφημερίδα που εκδόθηκε το 1903. Διευθυντής ήταν ο Π. Μουντανάκος. Μερικά φύλλα βρίσκονται μόνο στην εθνική βιβλιοθήκη.

«Άμυνα»: Εφημερίδα που βγήκε το 1905 στην Καλαμάτα. Διευθυντής ήταν ο Αθανάσιος Γκονόπουλος. Μερικά φύλλα μόνο υπάρχουν στην εθνική βιβλιοθήκη.

«Σφήκα»: Πολιτική - σατιρική τοπική εφημερίδα με πολύ σπαρταριστή ύλη γραμμένη από πνευματώδη πένα. Διευθυντής ήταν ο Γεώργιος Οικονομόπουλος.

«Αλεξανδράκειον»: Περιοδικό μηνιαίο υγιεινολογικό, κοινωνιολογικό και φιλολογικό με ιατρικά δελτία του νοσοκομείου. Το έντυπο αυτό εκδίδεται από το νοσοκομείο και τη σχολή των απόρων παίδων. Διευθυντής ήταν ο Θεμιστοκλής Αναστασιάδης και τακτικό συντάκτης ο Παντελής Σπηλιώτης, γιατρός. Το περιοδικό εξεδόθη επί ένα χρόνο μόνο περίπου, εφόσον δεν το ενίσχυσε η κοινωνία της Καλαμάτας. Φύλλα του εντύπου υπάρχουν στην εθνική βιβλιοθήκη.

«Μεσσηνιακό ημερολόγιον»: Κάνουμε μια εξαίρεση για το «Μεσσηνιακό ημερολόγιον» αυτό που εκδόθηκε το 1907 όπως και για την παρακάτω «Μεσσηνιακή επετηρίδα» του 1908. Τυπώθηκαν στην Αθήνα. Εν τούτοις η έκδοση τους έγινε για να κυκλοφορήσει στη Μεσσηνία και κρίνουμε σκόπιμο να τις περιλάβουμε εδώ. Εκδότης ήταν ο Βασίλειος Τζαραβέλλας.

«Μεσσηνιακή επετηρίς του 1908»: Εκδόθηκε από τον Στράτο Κτεναβέα, δημοσιογράφο, που υπήρξε και διευθυντής του «θάρρους». Το έντυπο βρίσκεται σε λαϊκή μας βιβλιοθήκη.

«Ταχυδρόμος»: Καθημερινή πρωινή εφημερίδα, πολιτική και των ειδήσεων που εκδόθηκε το έτος 1908, αφότου σταμάτησε το «Φως». Διευθυντής της ήταν ο 18χρονος – τότε – Γεώργιος Βεντήρης. Ο «ταχυδρόμος» υποθέτουμε ότι σταμάτησε την έκδοση του το 1910. Στην εθνική βιβλιοθήκη υπάρχουν μερικά φύλλα του 1909.

« Φρουρός»: Καθημερινή πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα, που βγήκε το 1909. Διευθυντές ήταν ο Π. Μουντανάκος και ο Ι. Ευτυχιάκος.

«Φωνή της Μεσσηνίας»: Καθημερινή πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε από τον Π. Βουγιούκα το έτος 1910 ή 1911. Το έντυπο έζησε μόνο δύο μήνες περίπου.

«Θρίαμβος»: Καθημερινή εφημερίδα που εκδόθηκε μεταξύ 1910 και 1912. Εκδότης ήταν ο Γ. Οικονομόπουλος. Περισσότερες πληροφορίες δεν κατορθώσαμε να βρούμε.

«Νέος ταχυδρόμος»: Καθημερινή πολιτική και τον ειδήσεων εφημερίδα που εκδόθηκε του 1910. Διευθυντής ήταν ο Ευστράτιος Κτεναβέας και αργότερα ο Γ. Μαράκας. Ο «νέος ταχυδρόμος» εκδιδόταν μέχρι και το, 1913. (Σταμάτησε προ της εκδόσεως της «Σημαίας»). Φύλλα της εκδόσεως υπάρχουν στη βιβλιοθήκη της βουλής.

«Σαρδέλλα»: Εβδομαδιαίο σατυρικό περιοδικό έμμετρο. Κυκλοφορούσε κάθε Κυριακή. Το έντυπο εκδόθηκε τον Αύγουστο του , 1911 από μια ομάδα φοιτητών.

«Σπίθα»: Έμμετρο σατυρικό Περιοδικό, εβδομαδιαίο το οποίο εξέδωσε ο Πότης Ψαλτήρας τον Αύγουστο του 1912 μόνος. Του εντύπου εκδόθηκαν μόνο πέντε φύλλα.

«Σημαία»: Εφημερίδα καθημερινή, πρωινή, που εκδόθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1914 και συνεχίζει την έκδοση της. Διέκοψε ένα μικρό διάστημα μεταξύ 1923 και 1924, οπότε τη θέση της πήρε η «Ώρα» με τον ίδιον εκδότη και διευθυντή όμως. Ιδρυτές και ιδιοκτήτες της «Σημαίας» ήταν ο Βασίλειος Μιχαλακέας και ο Αθανάσιος Πύλιουρας. Διευθυντής για πάρα πολλά χρόνια ήταν ο πνευματώδης Γ. Μαράκας, που λίγο πριν ήταν διευθυντής του «θάρρος», του «νέου ταχυδρόμου», συνεργάτης πολλών εφημερίδων και περιοδικών, δικηγόρος. Από τα πρώτα φύλλα να γράφει και χρονογράφημα στην «σημαία» με το ψευδώνυμο «ο άγνωστος», αργότερα με το ψευδώνυμο «ίδιος». Πρώτος αρχισυντάκτης της εφημερίδας ήταν ο Π. οι Γιαννακόπουλος, που έγραφε για πολλά χρόνια και χρονογράφημα με το όνομα του. Η «σημαία» τη δεκαετία του 1930 διαθέτει ήδη τα καλύτερα τυπογραφεία στην Καλαμάτα. Δημοσίευε πλούσιο υλικό σε καλλιτεχνικά στοιχεία, με τα οποία ετοιμαζόταν και το «Μεσσηνιακό έτος». Η εφημερίδα δεν εκδίδεται κάθε Δευτέρα, όπως και οι άλλες καθημερινές εφημερίδες, ενώ ορισμένες ημέρες εκδίδεται πανηγυρική «εξασέλιδη, οκτασέλιδη). Το αρχείο της «σημαίας» βρίσκεται στα γραφεία της. Στη βιβλιοθήκη της βουλής υπάρχουν τα φύλλα της από το 1917 και ύστερα. Στη λαϊκή μας βιβλιοθήκη υπάρχουν τα φύλλα του εντύπου από τον Μάιο του 1935 και έπειτα.

«Φαντάρος»: Σατυρικό Εβδομαδιαίο περιοδικό, χειρόγραφο (το αναφέρουμε εδώ γιατί αξίζει). Εκδόθηκε το 1915 από την παρέα του «πυρ». Κυρίως σατίριζε την τότε πολιτική. Είδαν το φως μόνο ένα ή δύο φύλλα. Γραφόταν με μεγάλη όρεξη και περιείχε άφθονο πνεύμα.

«Πυρ»: Εβδομαδιαίο σατυρικό περιοδικό σε σχήμα εφημερίδας της εποχής του. Εκδόθηκε το 1915, πιθανόν τον Νοέμβριο. Διευθυνόταν από επιτροπή την οποία αποτελούσαν ο Δημοσθένης Δημητριάδης καθηγητής, που έγραφε σε αυτό με το ψευδώνυμο «Δήμας Ανδανιεύς», ο Περικλής Μπούρας δημοδιδάσκαλος, που έγραφε με το ψευδώνυμο «Ρόπαλος» και ο Θάνος Ζήρας, ο οποίος είχε αναλάβει το τεχνικό μέρος του περιοδικού και το εκτύπωνε ο ίδιος. Το έντυπο άφησε εποχή. Ήταν πνευματικό και γινόταν κυριολεκτικά ανάρπαστο. Η κυκλοφορία του έφτασε σε μια εποχή τον αριθμό 1300. Ανταποκριτές του βρίσκονταν στο Μελιγαλά, στη Μεσσήνη, στην Κυπαρισσία κλπ. συνέχισε την έκδοση του μέχρι τον Απρίλιο του 1916, όπως έκλεισε κατόπιν στρατιωτικής διαταγής εξαιτίας της τσουχτερής σάτιρας του περιοδικού επί της τότε πολιτικής κατάστασης.

«Ανεμόμυλος»: Ευθυμογραφικό Εβδομαδιαίο εικονογραφημένο περιοδικό που εκδόθηκε στις 20 Μαρτίου του 1916 από τον Σταμάτη Τσιμπίδη. Εκδόθηκαν 11 φύλλα από αυτό το έντυπο. Διέκοψε τον Ιούνιο του 1916.

«Πνεύμα»: φιλολογικό περιοδικό Που εκδόθηκε μεταξύ 1916 και 1918. Διευθυντής ήταν ο Γεώργιος Σταυρόπουλος. Του εντύπου εκδόθηκαν μόνο τέσσερα ή πέντε φύλλα.

«Αγροτική αυγή Μεσσηνίας»: Μηνιαίο γεωργικό και συνεταιριστικό περιοδικό. Ιδιοκτήτης και διευθυντής ήταν ο γενναίος Γαρδίκης τέως προϊστάμενος της γεωργικής υπηρεσίας Μεσσηνίας. Έβγαινε στην Καλαμάτα, (και κυκλοφορούσε σε όλη την Ελλάδα) μέχρι την αναχώρηση του εκδότη του. Στη λαϊκή βιβλιοθήκη Καλαμάτας υπάρχουν τα τεύχη του από το 1935 και ύστερα.

«Αγροτική»: Όργανο της κεντρικής αγροτικής τράπεζας της Καλαμάτας (ομοσπονδία γεωργικών πιστωτικών συνεταιρισμών των επαρχιών Καλαμάτας και Μεσσήνης). Εκδίδεται ανά μήνα και κάποιες φορές ανά δεκαπενθήμερο. Κυκλοφόρησε την 1η Ιουνίου 1920. Διευθυντής ήταν ο Χρήστος Τερζάκης και συντάκτης ο Δημήτριος Δημητριάδης. Στη λαϊκή βιβλιοθήκη Καλαμάτας υπάρχουν τα φύλλα 1 - 34. Υποθέτουμε ότι δεν εξεδόθησαν άλλα.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΚΗΔΕΙΑΣ

Οι γλωσσικοί μας ιδιωματισμοί

Ο Μεσσηνιακός πόλεμος, ο Αριστομένης και η Σπάρτη